Na kerst en Oud & Nieuw zijn de feestdagen in Italië nog niet voorbij. Waar wij in Nederland Sinterklaas hebben die de kinderen cadeautjes brengt, hebben ze in Italië La Befana die in de nacht van 5 op 6 januari de mensen met een bezoekje komt verblijden. In dit artikel vertel ik je meer over deze heks die op haar bezem rondvliegt om cadeautjes te brengen.

La Befana

La Befana wordt vaak afgebeeld als een oude vrouw op een bezem. In de nacht van 5 op 6 januari, de nacht van Epifania (Driekoningen), gaat zij langs alle huizen om iets achter te laten in de sokken die aan de schoorsteenmantel hangen. Kinderen die zich gedurende het jaar goed hebben gedragen, krijgen snoep of een klein cadeautje. De sokken van stoute kinderen worden gevuld met steenkool of knoflook.

Oorsprong

Er zijn verschillende verhalen die vertellen over de oorsprong van La Befana. De werkelijke oorsprong is waarschijnlijk een combinatie van een aantal landbouw gerelateerde heidense gebruiken uit de periode tussen de tiende en vijfde eeuw voor Christus. De oude Romeinen vierden de dood en wedergeboorte van de natuur. Dit gebeurde in de twaalfde nacht na het Zonnewende feest. Het cijfer twaalf staat symbool voor de twaalf Romeinse kalendermaanden. Ze geloofden dat in deze twaalf nachten vrouwelijke figuren over de akkers vlogen om de vruchtbaarheid voor de toekomstige oogst te waarborgen.

Invloed van de Kerk

In de vierde eeuw na Christus begon de Rooms-Katholieke kerk veel heidense rituelen te verbannen omdat deze van satanische invloed zouden zijn. Haar bezem was eigenlijk het symbool van de zuivering van de huizen en de ziel, in afwachting van de wedergeboorte van het seizoen maar werd later beschouwd als een instrument van hekserij. Dit zorgde ervoor dat men een eigen draai gaf aan het figuur en zodoende ontstond er een ander verhaal dat de oorsprong van deze oude vrouw zou moeten verklaren. Volgens een legende kwam La Befana de drie wijzen tegen, enkele dagen voor de geboorte van Jezus Christus. De drie wijzen waren niet in staat om de weg te vinden en vroegen de oude vrouw om informatie, die hen de weg wees. Zij nodigden haar uit om met hen mee te gaan op reis maar sloeg dit aanbod af. Later kreeg zij spijt van haar beslissing en, voorzien van een zak snoep, ging zij op zoek naar de drie wijzen die hun weg inmiddels vervolgd hadden. Aangezien zij de drie wijzen niet wist te vinden, klopte zij aan op elke deur en gaf zij ieder kind dat zij tegenkwam snoepgoed, in de hoop dat een van deze kinderen Jezus zou zijn

Hoewel het figuur van La Befana in eerste instantie door de kerk werd veroordeeld, werd zij geleidelijk aan geaccepteerd als zijnde een symbool dat zowel het goede als het kwade vertegenwoordigde.

De steenkool die zij achterlaat, staat symbool voor de oude rituele vreugdevuren. In eerste instantie werd dit in iedere sok of schoen achtergelaten ter herinnering aan het nieuwe seizoen. Uit katholiek moreel perspectief werd dit later aangepast en kregen alleen de kinderen die het voorgaande jaar stout waren geweest, steenkool in hun schoen of sok.

Kinderfeest

Wat de exacte oorsprong van het feest dan ook mag zijn, in Italië wordt er altijd flink uitgepakt en wordt er door kinderen enorm uitgekeken naar deze dag. De winkels liggen vol met snoepgoed om de sok mee te vullen en het ontbreekt niet aan vrolijke liedjes die door de kleintjes uit volle borst worden meegezongen. Het nummer La Befana vien di notte is daar een bekend voorbeeld van, waarin wordt bezongen hoe zij met haar kapotte schoenen midden in de nacht een bezoekje komt brengen.