In het bruisende hart van Napels, op een steenworp van de Duomo, schuilt een kleine kerk met een ongekende artistieke en spirituele rijkdom: de Pio Monte della Misericordia. Achter de bescheiden façade schuilt een meesterwerk van een van de grootste schilders uit de kunstgeschiedenis: Michelangelo Merisi da Caravaggio. Zijn schilderij De Zeven Werken van Barmhartigheid is niet alleen een visueel spektakel, maar ook een krachtig verhaal over naastenliefde, menselijkheid en het leven zelf.
Een broederschap met een missie
De oorsprong van deze kerk ligt in het begin van de zeventiende eeuw, een periode waarin Napels te kampen had met armoede, ziekte en sociale ongelijkheid. Een groep jonge Napolitaanse edelen richtte in 1602 een liefdadigheidsbroederschap op: de Pio Monte della Misericordia. Hun doel was het helpen van de meest kwetsbaren in de samenleving door middel van concrete daden van barmhartigheid, geïnspireerd op de christelijke traditie. Om hun missie kracht bij te zetten, lieten ze een kerk bouwen op een strategische plek in de stad waar armen, zieken en behoeftigen gemakkelijk toegang konden vinden tot hulp.
Caravaggio in Napels
Toen Caravaggio in 1606 in Napels arriveerde, was hij op de vlucht. In Rome had hij een man doodgeslagen tijdens een duel, en hij werd vogelvrij verklaard. Napels bood hem niet alleen bescherming, maar ook een nieuw podium. En daar, midden in deze roerige periode van zijn leven, ontstond een van zijn meest indrukwekkende werken: Le Sette Opere di Misericordia (De Zeven Werken van Barmhartigheid).
De broederschap gaf Caravaggio de opdracht om een schilderij te maken dat hun liefdadigheidswerk zou verbeelden. Het resultaat was een krachtig en complex tafereel waarin zeven daden van barmhartigheid samenkomen in één scène. Op magistrale wijze weeft Caravaggio verschillende verhalen door elkaar: een dode wordt begraven, een gevangene wordt bezocht, een naakte man wordt gekleed. Te midden van het tumult straalt een subtiel hemels licht: een verwijzing naar de goddelijke inspiratie achter deze menselijke daden.
Vandaag de dag hangt Caravaggio’s meesterwerk nog steeds op de plek waarvoor het bedoeld was: boven het altaar van de Pio Monte della Misericordia. Het is een van de weinige schilderijen van hem die nog te bewonderen zijn op hun oorspronkelijke locatie.
De zeven werken in beeld
De zeven werken van barmhartigheid zijn geïnspireerd op een passage uit het Evangelie volgens Matteüs (25:35–36), waarin Jezus zegt:
“Want Ik had honger en jullie gaven Mij te eten,
Ik had dorst en jullie gaven Mij te drinken,
Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op,
Ik was naakt en jullie kleedden Mij,
Ik was ziek en jullie bezochten Mij,
Ik zat in de gevangenis en jullie kwamen naar Mij toe.”
De zevende daad, het begraven van de doden, werd later door de Kerk aan deze lijst toegevoegd op basis van Tobias 1:16–18.
Caravaggio bracht de zeven werken van barmhartigheid samen in één indrukwekkende compositie, waarbij de scènes zich gelijktijdig lijken af te spelen in een drukke Napolitaanse straat. Door zijn krachtige spel met licht en beweging weet hij de verschillende daden met elkaar te verbinden tot één visueel en inhoudelijk krachtig geheel.
- Voeden van de hongerigen
Rechts op het schilderij is een scène te zien die gebaseerd is op een Romeins verhaal. Cimone, veroordeeld tot de hongerdood in de gevangenis, wordt gevoed door zijn dochter Pero, die hem aan haar borst laat drinken om hem in leven te houden.
- Bezoeken van gevangenen
Deze daad van barmhartigheid is direct verbonden met de voorgaande scène. Pero bezoekt haar vader Cimone in de gevangenis, wat het bezoek aan een gevangene en het voeden van een hongerige tot één dramatisch moment maakt.
- Laven van de dorstigen
Links op de achtergrond drinkt een man uit het kaakbeen van een ezel. Dit detail verwijst naar het Bijbelverhaal van Simson, die in de woestijn dorst leed en dankzij Gods tussenkomst water vond in een ezelskaakbeen.
- Onderdak bieden aan vreemdelingen
Helemaal links nodigt een man een pelgrim uit om naar binnen te gaan. De pelgrim draagt een staf en een hoed met een schelp, attributen die verwijzen naar de pelgrimage naar Santiago de Compostela. Mogelijk gaat het hier om een verbeelding van Sint-Jacob.
- Kleden van de naakten
Op de voorgrond helpt een jonge man een halfnaakte figuur bij het aantrekken van kleding. Het gebaar is eenvoudig, maar de symboliek ervan is duidelijk en krachtig.
- Verzorgen van zieken
In de linkerbenedenhoek ligt een kreupele man met gevouwen handen. Hij vraagt om hulp, waarschijnlijk aan Sint-Maarten, een heilige die bekendstaat om zijn zorg voor zieken en behoeftigen.
- Begraven van de doden
Rechts op de achtergrond wordt een lichaam weggedragen. Alleen de voeten van de overledene zijn zichtbaar. Een diaken met een brandende fakkel werpt licht op deze sobere maar essentiële daad van barmhartigheid.
Caravaggio wist deze afzonderlijke daden niet alleen in beeld te brengen, maar ook tot één samenhangend verhaal te maken. Zijn gebruik van licht en duisternis, de realistische gezichten en gebaren en de gelaagdheid van de compositie maken dit werk tot een van zijn meest krachtige en betekenisvolle schilderijen.
Praktische informatie
🕒 Openingstijden
Maandag tot zaterdag: 10:00 – 18:00 uur
Zondag: 09:00 – 14:30 uur
🎫 Toegangsprijs
Ticket: €10,-
👉 Met dit ticket heb je ook toegang tot het museum met vele andere interessante kunstwerken.
📍 Adres
Via dei Tribunali, 253
Reisgids Napels
Meer leuke tips zijn terug te vinden in de digitale reisgids Jouw Local in Napels. Met mijn persoonlijke tips, uitgestippelde wandelroutes en bijzondere verhalen leer je Napels écht kennen. Of je nu wilt genieten van een ontspannen stedentrip of een avontuurlijk weekend, deze gids biedt je alles wat je nodig hebt. Van heerlijke eettips tot unieke verhalen en praktische informatie, je zult Napels beleven als nooit tevoren. Daarnaast zijn alle bezienswaardigheden en en eet- en drinkadressen op een Hotspotkaart gepind.
