Niet ver van het Piazza del Gesù Nuovo in Napels, waar de barokke pracht van de Gesù Nuovo kerk je betovert, en waar het kloostercomplex van Santa Chiara prijkt, bevindt zich een vaak over het hoofd gezien meesterwerk: de Sant’Anna dei Lombardi. Gelegen aan het rustige Piazza Monteoliveto, is dit indrukwekkende monumentale complex een plek waar je een wereld binnenstapt die wordt gekenmerkt door Toscaanse invloeden.
Van Santa Maria di Monteoliveto naar Sant’Anna dei Lombardi
De kerk werd in de vijftiende eeuw gebouwd als de kerk van Santa Maria di Monteoliveto. In eerste instantie werd de kerk toevertrouwd aan de Olivetanen, maar de situatie veranderde toen zij in 1798 op bevel van Ferdinand I der Beide Siciliën moesten vertrekken. De broederschap van de Lombarden maakten van de gelegenheid gebruik om naar de kerk van Monteoliveto te verhuizen en in 1801 kreeg de kerk officieel de naam Sant’Anna dei Lombardi.
De sobere voorgevel, gemaakt van piperno-steen, leidt naar een atrium waar aan de rechterzijde de grafkapel van Domenico Fontana te vinden is. Deze Zwitserse architect drukte zijn stempel op Rome en Napels, waarvan het Palazzo Reale in Napels een van zijn meest prestigieuze ontwerpen was.
Een interieur vol Toscaanse pracht
Het interieur van de kerk is opgebouwd uit een enkele beuk, zonder dwarsbeuk of koepel. De ruimte wordt overdekt door een cassetteplafond en wordt geflankeerd door vijf kapellen aan weerszijden en drie kapellen rond het priesterkoor.
Wie goed kijkt, ontdekt overal sporen van de nauwe band tussen Napels en Toscane. De kapellen zijn rijkelijk versierd met kunstwerken van Toscaanse meesters en hun Napolitaanse tijdgenoten. Enkele hoogtepunten zijn:
Cappella Correale
De Cappella Correale, ook wel bekend als de Cappella dell’Annunciazione, ademt de elegante stijl van Giuliano da Maiano. In 1489 ontwierp zijn broer, Benedetto da Maiano, het marmeren altaarstuk, waarop de Annunciazione centraal staat. Aan weerszijden van het reliëf flankeren beelden van San Giovanni Evangelista en San Giovanni Battista het geheel. Opvallend is de verfijnde detaillering en de levendige expressie van de figuren, kenmerken van de Toscaanse renaissancekunst. Recente studies suggereren zelfs dat een jonge Michelangelo heeft meegewerkt aan de decoratie, mogelijk zichtbaar in het gedraaide putto-figuurtje rechtsboven het altaar.
Cappella Tolosa
De Cappella Tolosa, eveneens ontworpen door Giuliano da Maiano, werd gebouwd in opdracht van de Spaanse koopman Paolo Tolosa aan het einde van de vijftiende eeuw. De kapel weerspiegelt de elegante renaissancestijl die ook in Florence te vinden is, met duidelijke verwijzingen naar de sacristie van Brunelleschi in San Lorenzo. De wanden zijn verfraaid met levendige fresco’s van Cristoforo Scacco uit Verona, terwijl boven het altaar een drieluik prijkt van Reginaldo Piramo da Monopoli, met de Madonna op een troon tussen de heiligen Andrea en Girolamo. In de koepel schitteren kleurrijke terracotta medaillons van de vier evangelisten, afkomstig uit het beroemde atelier van de familie Della Robbia. De combinatie van fresco’s, beeldhouwwerk en architectuur maakt van de Cappella Tolosa een harmonieus geheel waarin Toscaanse kunstinvloeden duidelijk herkenbaar zijn.
Cappella Piccolomini
De Cappella Piccolomini is een prachtig voorbeeld van de verfijnde Florentijnse renaissancestijl die zijn weg vond naar Napels. Gebouwd in de late vijftiende eeuw, combineert deze elegante kapel beeldhouwwerk, architectuur en schilderkunst op een harmonieuze manier. Meesters als Antonio Rossellino en Benedetto da Maiano werkten mee aan de weelderige decoraties, waarin klassieke invloeden en Toscaanse finesse duidelijk herkenbaar zijn. Door het rijke gebruik van kleur, marmer en ornamenten kreeg de kapel een meer uitbundige uitstraling, passend bij de smaak van het Aragonese hof. De Piccolomini-kapel weerspiegelt daarmee niet alleen de kunstzinnige verfijning van Florence, maar ook de unieke Napolitaanse flair.
Andere kapellen herbergen grafmonumenten van adellijke families, versierd met werk van kunstenaars als Giuseppe Simonelli, Nicola Malinconico en Francesco Solimena.
Langs de tegengevel zijn twee familiealtaren te bewonderen. Links het Ligorio-altaar, gemaakt door Giovanni da Nola, en rechts het Del Pezzo-altaar, van Girolamo Santacroce. Beide altaren combineren beeldhouwwerk met religieuze voorstellingen en verhalen in reliëf.
De Sacrestia del Vasari: renaissance in Napolitaanse kleuren
Een bijzondere ruimte binnen het complex is de Sacrestia del Vasari, een van de belangrijkste voorbeelden van de Florentijnse renaissance in Napels. Oorspronkelijk was dit de eetzaal van het Olivetanenklooster, maar halverwege de zeventiende eeuw werd deze omgevormd tot sacristie.
In 1544 kreeg Giorgio Vasari de opdracht om de ruimte te verfraaien. Hoewel hij eerst twijfelde vanwege de duistere gotische sfeer, vond hij een oplossing door het gewelf volledig met stucwerk te bekleden. Hierdoor ontstond een lichtere en elegantere uitstraling, passend bij zijn stijl.
De gewelven tonen drie centrale allegorieën: Religie, Eeuwigheid en Geloof, omlijst door groteske motieven en achtenveertig sterrenbeelden, geïnspireerd op het systeem van Ptolemaeus. Langs de muren staat zeventiende-eeuws meubilair, prachtig versierd met houten inlegwerk van Fra Giovanni da Verona. De panelen verbeelden taferelen uit het kloosterleven en stadsgezichten, terwijl kleine houten heiligenbeelden tussen de panelen geplaatst zijn.
Achter het altaar hangt een schilderij van San Carlo Borromeo van Girolamo d’Arena, dat na de aardbeving van 1805 vanuit de oude kerk van Sant’Anna dei Lombardi hierheen werd overgebracht. Aan weerszijden zijn nog twee schilderijen van dezelfde kunstenaar te zien: een van de Aartsengel Michaël en een van de Maagd Maria.
Sant’Anna dei Lombardi is een plek waar de geschiedenis van Napels en Toscane samenkomt, in een rijk decor van schilderkunst, architectuur en beeldhouwwerk. Hier ontdek je een ander gezicht van Napels, ver weg van de bekende routes en toeristische drukte. Wie de tijd neemt om het complex te verkennen, ervaart de rust, de verfijning en de verborgen verhalen die tussen de muren verscholen liggen.
Praktische informatie
De kerk is gratis toegankelijk. Wil je ook de kapellen, de Sacrestia del Vasari en andere ruimtes van het kloostercomplex bewonderen, dan heb je een toegangsbewijs nodig (€6,-).
Openingstijden:
- Maandag t/m vrijdag: 09.30 – 18.30 uur
- Zaterdag: 09.30 – 18.00 uur
- Zondag: 12.30 – 17.30 uur
Adres: Piazza Monteoliveto, 4
Reisgids Napels
In de digitale reisgids Jouw Local in Napels vind je nog veel meer tips en bijzonderen verhalen en ontdek je de stad als een echte insider. Of je nu wilt genieten van een ontspannen stedentrip of een avontuurlijk weekend, deze gids biedt je alles wat je nodig hebt. Van heerlijke eettips tot unieke verhalen en praktische informatie, je zult Napels beleven als nooit tevoren.
Meer tips voor Napels vind je in onderstaande artikelen:
- De mooiste pleinen van Napels
- Parken in Napels: de mooiste plekken op een rij
- De mooiste uitkijkpunten van Napels
- Alles wat je moet weten wanneer je naar Napels gaat
- Galleria Umberto I: elegante winkelgalerij in Napels
- Chiostro di Santa Chiara: oase van rust in hartje Napels
- Chiesa del Gesù Nuovo: barokke parel in Napels
