Midden in het hart van het oude Napels, waar de Via dei Tribunali bruist van scooters, toeristen en de heerlijk geur van pizza, staat een gebouw dat een verhaal vertelt dat eeuwen teruggaat. Tussen de levendigheid van de stad verrijst de Basilica di San Paolo Maggiore, een monument dat je meeneemt door de lagen van de geschiedenis van Napels, van de Romeinse tijd tot de middeleeuwen en de barok.
Van tempel tot basiliek
Deze plek was ooit het forum van Neapolis, het centrum van het politieke en religieuze leven van de Romeinen. Hier verrezen markten, openbare gebouwen en tempels, waaronder een tempel uit de eerste eeuw na Christus die was gewijd aan de Dioscuren, de legendarische tweeling Castor en Pollux, zonen van Zeus. De tempel had oorspronkelijk zes Korinthische zuilen en een rijk versierd timpaan. Twee van deze zuilen zijn bewaard gebleven en sieren nog altijd de voorgevel van de huidige basiliek. De rest van het front stortte in bij de aardbeving van 1688, maar de overgebleven zuilen herinneren nog steeds aan de eeuwenoude grandeur van de plek.
Tussen de achtste en negende eeuw werd op de fundamenten van deze tempel de eerste kerk gebouwd, gewijd aan de heilige Paulus, als eerbetoon aan de overwinning van de Napolitanen op de Saracenen. Eeuwen later gaven Gaetano Thiene en de Theatijnen de basiliek haar huidige vorm, die door restauraties, aardbevingen en oorlogen is getekend, maar nog steeds indrukwekkend oogt.
De huidige gevel van de basiliek werd ontworpen door Arcangelo Guglielmelli, die erin slaagde de twee overgebleven Korinthische zuilen van de Romeinse tempel in zijn ontwerp te integreren. Deze indrukwekkende zuilen, elk ruim elf meter hoog, flankeren nog altijd het hoofdportaal en herinneren aan het heiligdom dat hier ooit stond. Aan weerszijden van de gevel staan in nissen de beelden van de heiligen Petrus en Paulus, gemaakt door Andrea Falcone in 1671. De combinatie van klassieke elementen en barokke details geeft de basiliek een voorgevel die de eeuwenoude geschiedenis van de plek in één oogopslag vertelt.
Legenden en de waterput
Het kleine klooster van de basiliek herbergt een bijzondere bron. Volgens een oud volksverhaal bevat het water van de put de frisheid en kracht van het originele heilige water van de stad. De legende verbindt deze bron met de Dioscuren. Castor en Pollux werden volgens de mythe geboren uit eieren en hadden een dubbele natuur: sterfelijk en onsterfelijk. Pollux schonk een deel van zijn onsterfelijkheid aan zijn broer, waardoor zij half in de Olympus en half in het rijk van de doden leefden. Het water van de put zou deze magische, helende kracht hebben weerspiegeld en trok in vroeger tijden veel gelovigen aan.
De resten van deze oude waterput vind je in het kleine zaakje Limoné onder de kerk. Achterin bevindt zich de productieruimte, waar normaal geen bezoekers komen, maar met wat geluk mag je een kijkje nemen.
Het interieur en de verhalen van de fresco’s
Binnenin is het middenschip van de basiliek indrukwekkend hoog en rijkelijk versierd. Het oorspronkelijke plafond en veel van de vroegere fresco’s zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan, maar sommige schilderingen van Massimo Stanzione zijn bewaard gebleven. Zij vertellen over de heiligen Petrus en Paulus en over de overwinning van de Napolitanen op de Saracenen. Overal in de kerk zijn verwijzingen naar de oude tempel terug te vinden, van fragmenten van Korinthische zuilen tot reliëfs en marmeren details.
Langs de zijbeuken vind je vier kapellen per kant, elk met eigen fresco’s, marmeren altaren en religieuze kunstwerken. De kapellen tonen onder andere de Heilige Carlo Borromeo en San Gaetano Thiene, met fresco’s van Andrea De Lione, Santolo Cirillo en Alessandro Fischetti. In de centrale apsis en het transept zijn de barokke details en het gebruik van marmer bijzonder indrukwekkend. Sculpturen van Domenico Antonio Vaccaro en andere kunstenaars geven de ruimte een bijna theatrale uitstraling.
Een plek om te ontdekken
De Basilica van San Paolo Maggiore vormt als het ware een toegangspoort naar de diepe geschiedenis van Napels, een plek waar legendes tot leven komen en waar het verhaal van de stad tastbaar wordt. Van de oude Korinthische zuilen tot de fresco’s, de marmeren kapellen en het mysterieuze water van het klooster. Voor wie het drukke stadsleven even wil ontvluchten, biedt de basiliek een moment van rust en een fascinerende reis door de tijd.
Praktische informatie
Adres: Piazza San Gaetano, 69
Openingstijden: donderdag t/m zaterdag, 10:00 – 17:00 uur
Toegang: gratis
Napels met een Nederlandse local
Napels zit vol geheimen, bijzondere verhalen en eeuwenoude tradities die niet iedereen ziet. Van mystieke kerken tot verborgen rituelen en onverwachte plekken, de stad blijft je keer op keer verrassen. Tijdens mijn Nederlandstalige tour door Napels laat ik je graag zien hoe de stad werkelijk is, zoals maar weinig mensen haar kennen.
Napels met een local
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Reisgids Napels
Met de digitale reisgids Jouw Local in Napels ontdek je de stad op je eigen tempo als een echte insider. Of je nu wilt genieten van een ontspannen stedentrip of een avontuurlijk weekend, deze gids biedt je alles wat je nodig hebt. Van prachtige wandelroutes tot heerlijke eettips en van unieke verhalen tot praktische informatie, je zult Napels beleven als nooit tevoren.
Meer info en tips over Napels vind je onder andere in onderstaande artikelen:
- Alles wat je moet weten wanneer je naar Napels gaat
- Hoe gevaarlijk is Napels?
- Largo Maradona: het Maradona-pleintje in Napels
- De 6 leukste wijken van Napels
- Gratis bezienswaardigheden in Napels
- 15 tips voor wat te doen in Napels
