Napels bruist als nooit tevoren en trekt steeds meer bezoekers aan. Overal in de stad duiken accommodaties op, vaak met namen die verwijzen naar heiligen of legendarische figuren die diep geworteld zijn in de Napolitaanse cultuur. In het doolhof van kleurrijke steegjes in de Quartieri Spagnoli vind je een bijzondere accommodatie, opgedragen aan een icoon uit de wijk zelf: Fernanda, de allereerste koningin van de gefrituurde pizza. Het is een eenvoudige basso, een typische Napolitaanse woning direct aan de straat, doordrenkt met geschiedenis, waar het leven van Fernanda en de geur van versgebakken pizza fritta nog altijd voelbaar zijn. In dit artikel neem ik je mee naar deze unieke plek in hartje Napels.

De vrouw achter de naam: Fernanda Miano

In het hart van de Quartieri Spagnoli, aan de Via Speranzella die parallel loopt aan de Via Toledo, bracht Fernanda Miano haar hele leven door. In het huis waar ze opgroeide samen met haar ouders, zussen en jongste broertje, bleef ze haar hele leven wonen.

Recht tegenover haar ouderlijk huis begon haar moeder in een kleine basso ooit met het frituren van pizza’s voor voorbijgangers: een eenvoudig maar ingenieus idee dat al snel geliefd werd in de wijk. Fernanda groeide op met de geur van hete olie en vers deeg, en nam uiteindelijk het werk van haar moeder over. Ze deed dat op haar geheel eigen manier: met een liefde voor traditie en een bijna eerbiedige toewijding aan het vak.

De magie van eenvoud

Haar kleine zaakje was spartaans ingericht: een paar tafeltjes, een koelkast en een marmeren werkblad waarop slechts de essentiële ingrediënten lagen: zoals ciccioli en ricotta. Geen overbodige luxe, alleen pure smaken. Fernanda gebruikte eenvoudige, oude gereedschappen die generaties lang waren doorgegeven, zoals de schuimspaan om het deeg te draaien in de olie. Ze zwoer bij zonnebloemolie, die volgens haar de pizza’s hun kenmerkende geur en smaak gaf, zonder nare bijsmaken.

In haar keuken was frituren een proces dat constante aandacht en gevoel vergde. Alleen met een ketel olie die zwart was geblakerd van jarenlang gebruik, kon je volgens Fernanda de perfecte gefrituurde pizza maken. Haar pizza’s werden kleine legendes in de buurt. Fernanda was meer dan een pizzabakker: ze was de hoedster van een traditie, een stukje levend Napels. Het frituren was een ritueel dat dag na dag liefdevol werd uitgevoerd en dat je proefde in elke hap.

Een nieuw leven voor de basso

In mei 2023 overleed Fernanda op 85-jarige leeftijd. Haar overlijden betekende het einde van een tijdperk; de buurt was in diepe rouw. Hoewel Fernanda tot op hoge leeftijd doorging met frituren, bleven de deuren van haar basso enige tijd voor haar overlijden gesloten. Het leek erop dat deze voor altijd dicht zouden blijven.

Toch besloten haar kinderen om het erfgoed van hun moeder op een nieuwe manier voort te zetten: de basso werd omgevormd tot een eenvoudige accommodatie, met een naam die eer betoont aan haar leven en werk: Casa Fernanda. Haar silhouet siert trots het logo, als stille herinnering aan alles wat ze betekende voor de wijk.

Overnachten op een bijzondere locatie in Napels

Bij Casa Fernanda slaap je op een bijzondere plek, midden in het kloppende hart van Napels. Zodra je de deur uitstapt, sta je direct in de levendige sfeer van de Quartieri Spagnoli en liggen de belangrijkste bezienswaardigheden binnen handbereik.

Verwacht hier echter geen luxe: het blijft een traditionele basso, een typische woning zoals je die in de Quartieri Spagnoli vindt. De ruimte is eenvoudig ingericht, met moderne basisvoorzieningen zoals airconditioning, Wi-Fi en een kleine keuken.

Houd er ook rekening mee dat de accommodatie zich in een levendige en drukke wijk bevindt. Het straatleven van de Quartieri Spagnoli gaat dag en nacht door en vormt onlosmakelijk onderdeel van de sfeer. Je wordt hier echt ondergedompeld in het dagelijkse leven van de wijk en ervaart hoe de locals al generaties lang wonen, leven en genieten.

Wie kiest voor een verblijf bij Casa Fernanda kiest voor een authentieke Napolitaanse ervaring, waar de herinnering aan Fernanda en haar geliefde pizza fritta voortleeft. Meer info over Casa Fernanda in Napels kun je vinden op Booking.com.

Reisgids Napels

In de digitale reisgids Jouw Local in Napels vind je de beste tips en bijzonderen verhalen en ontdek je de stad als een echte insider. Of je nu wilt genieten van een ontspannen stedentrip of een avontuurlijk weekend, deze gids biedt je alles wat je nodig hebt. Van heerlijke eettips tot unieke verhalen en praktische informatie, je zult Napels beleven als nooit tevoren.

Meer info en tips voor Napels vind je in onderstaande artikelen:

• Leer het échte Napels kennen met een Nederlandstalige gids
• Hoe gevaarlijk is Napels?
• Waar slapen in Napels: de beste hotels, B&B’s en vakantiehuizen
• Pizza in Napels: 10 heerlijke adressen
• Maradona: de God van Napels
• Quartieri Spagnoli: Kleurrijke wijk in Napels

Napels heeft zich niet alleen op de kaart gezet dankzij de boeiende geschiedenis, maar ook door de culinaire pareltjes die hier hun oorsprong vonden. De stad staat wereldwijd bekend als de bakermat van de pizza, maar er is nog zoveel meer lekkers om te ontdekken tijdens een stedentrip. Italië en pasta zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en een bezoek aan Napels is dan ook niet compleet zonder een bord van deze lokale trots. De Napolitaanse pastagerechten zijn doordrenkt van traditie en vertellen het verhaal van de smaken en geuren die zo typisch zijn voor deze regio. In dit artikel laat ik jou kennismaken met een aantal smakelijke Napolitaanse pastagerechten die je tijdens je bezoek zeker geproefd wilt hebben.

Pasta e patate

Armoede heeft een grote rol gespeeld in de vorming van veel traditionele gerechten uit de Napolitaanse keuken. Door de beperkte middelen werden de Napolitanen gedwongen om creatief te zijn, met veel experimenteren en combineren van de ingrediënten die voorhanden waren. Dit leidde tot de ontdekking van heerlijke gerechten die met slechts een paar simpele en goedkope ingrediënten gemaakt konden worden. Veel van deze gerechten staan nog steeds op de menukaarten in Napels en de omliggende regio’s.

Een goed voorbeeld hiervan is pasta e patate, pasta met aardappelen. Aardappelen waren goedkoop en samen met pasta vormden ze een vullende combinatie die lang de maag vulde. Oorspronkelijk werd pasta e patate bereid met pasta mista, een mengsel van verschillende soorten pasta. Dit ken je vast wel: die open zakjes pasta met een restje dat te klein is voor een volwaardig gerecht. In de Napolitaanse keuken wordt echter niets verspild, dus werden alle pasta’s samen gebruikt om een smakelijk gerecht te maken.

Het bereiden van pasta e patate is echter nog altijd een kunst op zich. Het is essentieel dat de pasta niet te waterig wordt, maar juist een stevig geheel vormt. Tegenwoordig wordt er vaak provola-kaas aan toegevoegd, wat het gerecht een extra smaakdimensie geeft.

Pasta e fagioli

Pasta e fagioli, wat letterlijk “pasta en bonen” betekent, is een klassiek Italiaans gerecht dat al eeuwenlang wordt bereid en gegeten. Het is een hartige soep die meestal bestaat uit pasta, bonen, tomaten, groenten, kruiden en soms wat vlees. Het wordt vaak beschouwd als een stevige en voedzame maaltijd.

De herkomst van pasta e fagioli is wat vaag, zoals veel traditionele gerechten, maar het wordt over het algemeen beschouwd als een gerecht met een lange geschiedenis in de Italiaanse culinaire traditie. Het was oorspronkelijk een gerecht dat werd gegeten door boeren en arbeiders, omdat het eenvoudige en goedkope ingrediënten bevatte die gemakkelijk verkrijgbaar waren. Het is daardoor een voorbeeld van de traditionele cucina povera, de Italiaanse armeluiskeuken.

Pasta al ragù napoletano

De ragù napoletano is zonder twijfel een van de meest smaakvolle sauzen uit de Napolitaanse keuken. Deze rijke vleessaus wordt bereid met grote stukken rund- en varkensvlees, die urenlang zachtjes garen in een dikke tomatensaus van San Marzano-tomaten.

Het geheim zit ‘m in het geduld: de saus moet zo’n zes tot zeven uur pruttelen. De belangrijkste fase van dit proces is de zogeheten peppiatura, de laatste kookfase. Hierbij suddert de saus verder onder een deksel dat net niet helemaal sluit, op een kier gehouden door een houten lepel. Zo ontstaat een subtiele luchtcirculatie, waardoor de ragù langzaam en gelijkmatig gaart. Traditioneel werd de saus gebruikt om te mengen met de pasta en werd het vlees als tweede gang gegeten, vaak vergezeld van een stuk knapperig brood om de restjes saus op te vegen. Een goede plek om deze smakelijke pasta te proberen is Tandem, het eerste restaurant dat zijn menu volledig wijdt aan ragù napoletano.

Pasta alla genovese

Een van de meest geliefde Napolitaanse pastagerechten die geen tomaat bevat, is pasta alla genovese.  De naam doet misschien vermoeden dat het gerecht uit Genua komt, maar niets is minder waar. Volgens overlevering werd deze rijke vleessaus voor het eerst bereid door Genovese koks die in de vijftiende eeuw in de haven van Napels werkten. Ze serveerden pasta met een langzaam gegaarde vleessaus, en zo ontstond deze Napolitaanse klassieker.

Een kenmerkend detail van deze saus is de overvloed aan ui. Kilo’s ui worden samen met rundvlees langzaam gestoofd tot een zijdezachte saus die haast wegsmelt op je tong. De uien geven niet alleen een intense, zoete smaak aan het gerecht, maar zorgen ook voor die karakteristieke, bijna romige structuur van de saus.

Als je zin hebt om eens iets anders te proberen dan de bekende pasta’s, zet dan zeker pasta alla genovese op je lijstje. Het is een verrassend gerecht met een diepe smaak dat je gegarandeerd verrast én verwarmt.

Pasta allo scarpariello

Pasta allo scarpariello is een traditioneel Napolitaans gerecht dat zijn oorsprong vond in de levendige steegjes van de Quartieri Spagnoli. In deze smalle straatjes, waar ooit de bekwame schoenmakers, ofwel ‘scapari’, hun ambacht uitoefenden, ontstond een eenvoudig te bereiden pasta. Deze pasta werd gemaakt van ingrediënten die werden geschonken aan de schoenmakers in ruil voor hun diensten, aangezien niet iedereen met geld kon betalen. Meestal bestonden deze giften uit stukken kaas. De vrouwen van de schoenmakers bedachten hoe ze deze kaas in een heerlijk gerecht konden verwerken. Met wat overgebleven ragù van de zondagslunch was de geboorte van pasta allo scarpariello een feit.

Pasta alla puttanesca

Pasta alla puttanesca is een gerecht vol smaak en pit. Deze pasta is heerlijk simpel, met een saus van tomaten, olijven, kappertjes, knoflook en een vleugje peper. De oorsprong van dit gerecht is echter minder duidelijk. Sommigen geloven dat de naam puttanesca een link heeft met de stad Rome, waar een herbergier het gerecht zou hebben bedacht om snel en eenvoudig een maaltijd te bieden aan de bezoekers van een bordeel in de buitenwijken. Anderen zeggen dat de puttanesca juist zijn oorsprong in de Quartieri Spagnoli in Napels vindt, een wijk die begin twintigste eeuw bol stond van activiteit, waaronder huizen van plezier. Volgens deze versie bedacht de eigenaar van een van deze huizen het gerecht om zijn gasten te verwennen met een snel, goedkoop en smakelijk diner. Hoe dan ook, de pasta alla puttanesca is tegenwoordig een favoriet in de Italiaanse keuken en zeker het proberen waard.

Spaghetti alla Nerano

De spaghetti alla Nerano is een klassieker uit de keuken van het Sorrentijns schiereiland en werd voor het eerst bereid in het dorpje Nerano. Het gerecht bestaat uit gefrituurde courgette, gecombineerd met de lokale kazen caciocavallo of provolone del Monaco D.O.P., die de pasta een heerlijke, romige smaak geven. Sinds de introductie in 1952 bij restaurant Maria Grazia heeft het gerecht zich in de harten van velen genesteld. Het is zo populair geworden dat je het nu ook op de menukaarten van tal van restaurants in de regio kunt vinden.

Gnocchi alla sorrentina

Een gerecht dat onlosmakelijk met de regio verbonden is, is de wereldwijd geliefde gnocchi alla sorrentina. Deze heerlijke ovenschotel wordt bereid met gnocchi van aardappelen, bloem en water. Nadat de gnocchi kort zijn gekookt, worden ze gemengd met een smaakvolle tomatensaus, fiordilatte, een flinke hoeveelheid Parmezaanse kaas en verse basilicum. Het gerecht wordt traditioneel geserveerd in een klein aardewerken potje, de pignatiello. Dit potje gaat nog even de oven in, waar het gerecht een mooi krokant korstje krijgt, waardoor het extra onweerstaanbaar wordt.

Cannelloni alla napoletana

Cannelloni alla napoletana is een klassieker die je zeker moet proberen wanneer je in Napels bent. De oorsprong van dit gerecht is niet helemaal duidelijk, maar het wordt vaak gekoppeld aan de beroemde Napolitaanse chef-kok Vincenzo Corrado, die in de achttiende eeuw een van de eerste versies van dit smakelijke gerecht introduceerde.

Het gerecht bestaat uit grote pastabuisjes, die gevuld zijn met een smakelijke vulling van ricotta, vaak met een vleugje vlees of groenten. De cannelloni worden vervolgens bedekt met een heerlijke, langzaam gekookte tomatensaus, vaak aangevuld met een flinke portie mozzarella. Na een korte bakbeurt in de oven komt het gerecht er perfect uit, met de smaken die mooi in elkaar zijn getrokken. Zelf cannelloni maken? Bekijk dan hier het recept.

Frittata di pasta

In Napels wordt voedsel als iets heiligs beschouwd en verspilling is daar absoluut taboe. Een goed voorbeeld hiervan is de frittata di pasta, een gerecht dat zijn oorsprong vindt in het idee om overgebleven pasta een tweede leven te geven. In plaats van de restjes weg te gooien, maakt men er een smakelijke, knapperige frittata van.

De basis van dit gerecht is simpel maar heerlijk: de overgebleven pasta wordt gemengd met eieren en geraspte kaas, wat resulteert in een romige vulling die vervolgens in de pan wordt gebakken tot een goudbruine korst ontstaat. De frittata di pasta kan op verschillende manieren worden bereid, afhankelijk van wat er in de koelkast te vinden is. Sommige mensen geven de voorkeur aan de klassieke witte versie, waarin geen saus is toegevoegd, terwijl anderen een tomatensaus gebruiken voor een extra smaakdimensie.

In Napels wordt deze frittata vaak gemaakt met lange pasta, zoals spaghetti of vermicelli, maar de frittata kan ook met korte pasta worden bereid. De variaties zijn eindeloos: van eenvoudige versies tot rijk gevulde exemplaren met vleeswaren of extra kaas. Bij verschillende zaakjes in de stad kun je een stukje frittata kopen om mee te nemen, ideaal voor onderweg. Het is een snack die je zeker niet mag missen!

Reisgids Napels

In de digitale reisgids Jouw Local in Napels vind je nog veel meer tips en bijzonderen verhalen en ontdek je de stad als een echte insider. Of je nu wilt genieten van een ontspannen stedentrip of een avontuurlijk weekend, deze gids biedt je alles wat je nodig hebt. Van heerlijke eettips tot unieke verhalen en praktische informatie, je zult Napels beleven als nooit tevoren.

Meer info over lekkers dat je kunt proeven in Napels vind je in onderstaande artikelen:

• Street food in Napels
• Zoete lekkernijen van Napels die je wilt proeven
• Pasta eten in Napels: de lekkerste adressen
• Lekkers dat je moet proeven in Napels
• Pizza fritta – Het gefrituurde goud van Napels

De pizza is hét symbool van Napels en wereldwijd geliefd. Maar naast de klassieke, ovengebakken variant hebben de Napolitanen nog een andere culinaire troef in handen: de pizza fritta, oftewel gefrituurde pizza. Deze smaakvolle specialiteit is niet alleen verrukkelijk, maar onderstreept opnieuw de creativiteit van de Napolitanen. In dit artikel vertel ik je alles over deze bijzondere lekkernij én waar je in Napels moet zijn om deze te proeven.

Ontstaan uit armoede

Wat nu een populaire traktatie is, ontstond in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, in een tijd van schaarste en armoede. Veel houtovens waren verwoest en de juiste ingrediënten voor een traditionele pizza waren moeilijk te verkrijgen. Toch moesten mensen iets te eten hebben én iets kunnen verkopen. Het frituren van pizzadeeg bleek een slimme en betaalbare oplossing. Zo werd de pizza fritta geboren: het ‘armere zusje’ van de klassieke pizza, maar minstens zo vullend en smaakvol.

Van straatkraam tot straatlegende

In het begin waren het de pizzabakkers die op hun vrije dag het deeg frituurden. Later werd het bereiden van pizze fritte een taak van vrouwen, die het deeg klaarmaakten, frituurden en verkochten vanuit een kraampje voor de ingang van hun basso, een kleine woning op straatniveau.

Omdat het deeg tijdens het frituren opbolt, was het ideaal om te vullen met goedkope, maar voedzame ingrediënten. Denk aan ricotta, ciccioli (stukjes varkensvet) of restjes van andere gerechten. Vaak werd er betaald via het systeem ‘a ogge a otto‘: vandaag eten, over acht dagen betalen.

Van armeluisgerecht tot culinaire verwennerij

Toen de welvaart langzaam terugkeerde en er weer meer ingrediënten voorhanden waren, werd ook de pizza fritta steeds rijker van smaak. Wat ooit begon als eenvoudige noodoplossing, groeide uit tot een geliefde specialiteit met eindeloos veel variaties. Denk aan vullingen met verschillende vleeswaren, gehaktballetjes, provola of friarielli. De completa is veruit de populairste keuze. Met een royale portie tomatensaus, romige ricotta, smeltende mozzarella en knapperige kaantjes is het met elke hap genieten.

Het goud van Napels

Ook op het witte doek kreeg de pizza fritta een glansrol. In de film L’Oro di Napoli is het niemand minder dan Sophia Loren die voor haar huis pizze fritte bereidt en deze luid roepend probeert te verkopen. Voor deze scènes kroop ze in de rol van pizzabakker, met dank aan Pizzeria Starita, die de benodigde apparatuur leverde. Hun pizzabakkers gaven Sophia bovendien tips om haar rol zo geloofwaardig mogelijk neer te zetten.

Fernanda: een icoon uit de Quartieri Spagnoli

Waar het in Sophia’s geval om acteerwerk ging, was voor vele vrouwen in Napels dagelijkse realiteit. Een legendarisch figuur in de wereld van de gefrituurde pizza was zonder twijfel Fernanda. Vanuit haar basso in de Quartieri Spagnoli bakte Fernanda tot op hoge leeftijd pizze fritte volgens het traditionele recept. Wie te vroeg kwam, moest even wachten tot de olie warm genoeg was terwijl Fernanda rustig verder keek naar haar favoriete soap. Met een glimlach overhandigde ze vervolgens een perfect gebakken pizza fritta. Ze overleed in 2023, maar blijft voor altijd verbonden met deze Napolitaanse traditie.

Isabella De Cham: koningin van de pizza fritta

Een nieuwe generatie wordt vertegenwoordigd door Isabella De Cham, inmiddels beter bekend als de regina della pizza fritta, de koningin van de pizza fritta. In haar zaak in de Rione Sanità bereidt ze met enorm veel passie haar creaties. Al op jonge leeftijd viel ze op: in 2017 werd ze door 50 Top Pizza uitgeroepen tot Pizzaiola van het jaar. Bij Isabella kun je kiezen voor een halve pizza fritta in combinatie met drie montanare (kleine stukjes gefrituurd pizzadeeg met topping naar keuze), wat ideaal is om zo veel mogelijk van de verrukkelijke creaties te proeven. Met een beetje geluk zie je Isabella zelf aan het werk in haar open keuken, want niets doet ze liever dan haar klanten verwennen met haar goddelijke creaties.

Andere adressen voor een pizza fritta in Napels

Naast Isabella’s zaak zijn er in de stad nog heel wat andere plekken waar je je tanden kunt zetten in een gefrituurde pizza. Ik tip mijn favoriete adressen.

• La Vera Pizza Fritta da Gennaro
• Starita
• De’ Figliole
• Pizza Fritta da Zia Esterina Sorbillo
• Dal Presidente
• La Masardona
• La Figlia del Presidente

Meer tips voor Napels

In de digitale reisgids Jouw Local in Napels vind je nog veel meer tips en bijzonderen verhalen en ontdek je de stad als een echte insider. Of je nu wilt genieten van een ontspannen stedentrip of een avontuurlijk weekend, deze gids biedt je alles wat je nodig hebt. Van heerlijke eettips tot unieke verhalen en praktische informatie, je zult Napels beleven als nooit tevoren.

Meer info over lekkers dat je kunt proeven in Napels vind je in onderstaande artikelen:

• Street food in Napels
• Zoete lekkernijen van Napels die je wilt proeven
• Pasta eten in Napels: de lekkerste adressen
• Lekkers dat je moet proeven in Napels

Als je net als ik gek bent op de sfeer, de smaken en de verhalen van Zuid-Italië, dan weet je hoe fijn het is om met iemand op pad te gaan die de regio écht kent. Iemand die niet alleen de weg wijst, maar je ook laat kennismaken met plekken die je anders nooit had ontdekt, Of je nu door de straten van Napels wilt dwalen, de verborgen kant van de Amalfikust wilt verkennen, of je laat betoveren door de pracht van Salerno: een tour met mij is allesbehalve standaard. Geen gehaast programma, maar een persoonlijke ontdekkingstocht vol kleur en karakter.

Maar waarom zou je juist met míj op pad gaan? Hier zijn een aantal redenen waarom mijn tours nét even anders zijn.

Lokale kennis

Omdat ik als kind al mijn zomers doorbracht aan de Amalfikust, voelt deze regio voor mij als thuis. Ik ken de bekende bezienswaardigheden, maar vooral de plekken die je niet in een doorsnee reisgids tegenkomt. Van verborgen uitzichtpunten tot onbekende straatjes: ik weet precies waar je moet zijn om het échte gevoel van Napels, de Amalfikust en Salerno te ervaren. Daarbij deel ik graag de lokale gebruiken, gewoontes en tradities met je, kleine dingen die ervoor zorgen dat je de omgeving op een verrassende manier leert kennen.

Persoonlijk

Voor mij draait het niet alleen om de bestemming, maar ook om de mensen met wie ik op pad ben. Geen standaardverhaal, maar een persoonlijke benadering waarbij jouw wensen centraal staan. Wil je onderweg stoppen voor een koffie, even de tijd nemen om foto’s te maken of juist iets langer blijven hangen op een bijzondere plek? Dan doen we dat gewoon. Mijn tours zijn flexibel, en ik zorg ervoor dat jij een dag beleeft die helemaal bij je past. Je staat niet in de rij met een groep, maar wandelt in je eigen tempo en met mijn persoonlijke begeleiding.

Ruimte voor spontaniteit

Sommige van de mooiste momenten ontstaan spontaan. Een onverwacht straatoptreden, een lokale markt vol geuren en kleuren, een praatje met een trotse Napolitaan die zijn stad aan je wil laten zien: tijdens mijn tours is er altijd ruimte om in het moment te zijn. We volgen een ontspannen ritme, zonder strakke schema’s of klok kijken. Zo kun je écht genieten en jezelf onderdompelen in de sfeer van het zuiden.

Buiten de gebaande paden

Iedereen kent de bekende highlights maar ik neem je ook graag mee naar plekken die je niet snel zelf zou vinden. Deze verborgen hoekjes hebben vaak een eigen verhaal en vertellen iets over het leven in de regio, over de mensen, de geschiedenis, de rituelen. En juist dát geeft je bezoek die extra laag. Het maakt de ervaring niet alleen mooier, maar ook persoonlijker en onvergetelijk.

Kleinschalig

Mijn tours zijn bewust kleinschalig opgezet, zodat er alle ruimte is voor echte gesprekken, rust en verdieping. Geen grote groepen en zeker geen gehaast programma waarbij je achter een gids met een vlaggetje aanholt. Bij mij wandel je niet achter me aan, maar juist met me mee. In een ontspannen, vertrouwde sfeer is er volop ruimte om vragen te stellen, interesses te delen en gewoon te genieten van het moment. Zo voelt het al snel alsof je met een lokale vriendin op pad bent en dat maakt de ervaring zoveel leuker.

Ervaringen van reizigers

Natuurlijk kan ik zelf wel vertellen hoe leuk en bijzonder de tours met mij zijn, maar wie beter dan reizigers die het zelf hebben meegemaakt? Hieronder lees je een aantal reacties van deelnemers die met mij op pad gingen.

Wil jij ook het échte Zuid-Italië ervaren?

Of je nu houdt van cultuur, natuur, lekker eten of gewoon op zoek bent naar een bijzondere ervaring: een tour met mij is de perfecte introductie voor een bezoek aan Napels, de Amalfikust of Salerno. Ik neem je graag mee naar plekken die iets losmaken, verrassen en verwonderen. Geen standaard rondleiding, maar een dag waarop je het gevoel hebt dat je even echt thuis bent in Italië.

Digitale reisgidsen

Soms wil je een plek gewoon op je eigen tempo ontdekken, zonder een strak schema. Ook dat kan ik voor je mogelijk maken. Ik heb een reeks stadswandelingen en reisgidsen geschreven, boordevol de mooiste tips en routes die je helpen de verborgen parels van de regio te vinden. Of je nu rustig wilt rondwandelen door de stad of juist op zoek bent naar die bijzondere, minder bekende plekjes, mijn digitale reisgidsen bieden de perfecte handvatten om zelf op ontdekkingstocht te gaan, zonder iets te missen van wat de regio te bieden heeft. Neem een kijkje in de webshop om het volledige aanbod te bekijken.

Tramonti behoort nog altijd tot een van de minder bekende plekken van de Amalfikust. Terwijl de meeste reizigers kustplaatsen als Positano of Amalfi bezoeken, vind je in Tramonti rust, ruimte en een authentieke sfeer. Deze gemeente, ook wel de groene long van de kust genoemd, wordt gekenmerkt door heuvels vol kastanjebossen en wijngaarden, en biedt dankzij haar ligging en vruchtbare bodem ideale omstandigheden voor wijnbouw. In het hart van dit vruchtbare gebied, ontdek je Le Cantine di Giuseppe Apicella, een familiebedrijf dat al sinds 1977 pure passie voor wijn ademt.

De ziel van het wijnhuis: familie, traditie en passie

Le Cantine Apicella werd in 1977 officieel opgericht door Giuseppe Apicella, maar de wortels van dit wijnhuis gaan terug tot in de jaren dertig, toen de grootvader van de familie zijn eerste wijnstokken plantte in een stuk bos. Wat destijds als een dwaze onderneming werd gezien, groeide uit tot een wijnbedrijf met acht hectare verspreid over het grondgebied van Tramonti.

Vandaag de dag zet zoon Prisco Apicella, opgeleid als oenoloog, het werk van zijn vader voort. Zijn zus Fiorina en zijn vrouw Marianna zijn nauw betrokken bij de dagelijkse werkzaamheden, en zelfs de jongste familieleden helpen al een handje mee. Samen vormen ze het kloppend hart van een wijnhuis waar elke fles een stukje familiegeschiedenis vertelt.

Van wijngaard tot kelder

Wie een bezoek brengt aan Le Cantine Apicella krijgt veel meer dan alleen een wijnproeverij. De tour begint in de wijngaarden, waar je uitleg krijgt over de unieke teeltmethoden – zoals de “calatora”, waarbij wijnstokken zich voortplanten via ingegraven takken. Je ontdekt hier oude druivensoorten als ginestra, pepella en biancazita, én de bijzondere tintore, ooit gebruikt als kleurstof, maar inmiddels de trots van Tramonti.

Daarna volgt een bezoek aan de wijnkelder, waar op traditionele wijze wordt gewerkt: met de hand, zonder machinale hulpmiddelen, vanwege het steile terrein. Je krijgt inzicht in de verschillende fasen van het wijnmaakproces, van de pluk tot het rijpen op houten vaten.

De rondleiding eindigt met een proeverij waarbij verschillende wijnen worden geschonken, vergezeld van lokale lekkernijen uit eigen productie. Marianna zorgt ervoor dat je je helemaal thuis voelt en deelt met liefde de verhalen achter elke fles.

Een selectie van de wijnen uit Tramonti

Tijdens een proeverij kun je onder andere kennismaken met deze wijnen:

• Tramonti Bianco 2018 – Een blend van Falanghina en Biancolella, uitsluitend gerijpt op staal. Ondanks een regenachtig jaar is de wijn levendig, fris en vol fruitige aroma’s.
• Colle S. Marina 2017 – Gemaakt van uitsluitend witte druiven (waaronder pepella en ginestra), afkomstig van een wijngaard aangeplant in 1985. Het resultaat is een volle wijn met tonen van rijp fruit, boter en hooi.
• Costa d’Amalfi Rosato 2018 – Een lichte maar intense rosé van Piedirosso en Sciascinoso, met aroma’s van roos, aardbei en framboos.
• Tramonti Rosso 2016 – Een krachtige rode wijn met Aglianico, Piedirosso en Tintore, rijping op hout gedurende twee jaar. Robuust, kruidig en vol donkere kersen.
• Scippata – Deze bijzondere wijn komt van een historische wijngaard uit 1930, waar nog altijd hoofdzakelijk Tintore-druiven groeien. Vol en kruidig, met aroma’s van onderbos en specerijen, en een zachte warmte die lang blijft hangen.
• Passion – De passito-wijn van het huis, ooit het huwelijkscadeau van Prisco aan zijn vrouw Marianna. Een elegante dessertwijn van ingedroogde druiven, met smaken van gekonfijt fruit, honing en vanille.

Praktische informatie

Je boekt een wijnproeverij en rondleiding bij Le Cantine Apicella eenvoudig via de website van het wijnhuis. Een bezoek aan deze cantina is een unieke kans om een diepere laag van de Amalfikust te ontdekken, ver weg van de massa, maar rijk aan smaak, geschiedenis en gastvrijheid.

Reisgids Amalfikust

De mooiste tips voor de Amalfikust heb ik verzameld in de digitale reisgids 100 tips voor de Amalfikust. Hierin neem ik je mee naar ‘mijn’ Amalfikust en deel ik persoonlijke tips zodat ook jij de magie van dit gebied kunt ervaren. Van leuke adressen voor een heerlijke koffie tot verhalen waar je de ziel van de Amalfikust daadwerkelijk leert kennen. De gids biedt alle inspiratie die je nodig hebt voor een trip naar dit magische stukje Italië.

Meer informatie over de Amalfikust vind je in onderstaande artikelen:

• Ontdek de Amalfikust tijdens een fietstour met een Nederlandstalige gids
• Ontdek Amalfi & Atrani met een Nederlandstalige local
• De Amalfikust met kinderen: tips en info
• Drukte aan de Amalfikust
• Wat je moet weten over de Amalfikust
• De beste tips voor een dag Positano
• De meest gestelde vragen over de Amalfikust

Wie de Amalfikust vooral kent van levendige kustplaatsen en schilderachtige dorpjes, zal misschien verrast zijn door de stilte en rust die je hogerop in de bergen kunt vinden. Tussen de met druivenranken en citroenbomen begroeide terrassen, op de hellingen van de Monte Sant’Angelo a Tre Pizzi, ligt een bijzonder plekje verscholen. Op 364 meter boven zeeniveau, tussen het stadje Praiano en het beroemde wandelpad Il Sentiero degli Dei, vind je de kerk van Santa Maria a Castro, met het aangrenzende Convento di San Domenico. Een plek waar geschiedenis, spiritualiteit en natuur op indrukwekkende wijze samenkomen.

Tussen hemel en aarde

Vanaf het kerkplein ontvouwt zich een spectaculair uitzicht over Vettica Maggiore, Positano, de eilandengroep Li Galli en het eiland Capri. Deze plek is een waar toevluchtsoord, waar eenvoud en spiritualiteit op natuurlijke wijze versmelten met de overweldigende schoonheid van de omgeving. Het is een plek die uitnodigt tot bezinning, met een bijna tastbare verbinding tussen het menselijke en het goddelijke.

Een eeuwenoude cultusplaats

De oorsprong van deze plek is gehuld in mysterie. Er zijn geen exacte gegevens over wanneer het allemaal begon, maar de aanwezigheid van een oude offersteen in het eerste schip van de kerk wijst op een voorchristelijke verering. Volgens de lokale overlevering is de kerk ontstaan na een verschijning van de Heilige Maagd aan een eenvoudig boerenmeisje. Wat volgde, was de bouw van een kerk gewijd aan Maria op een plek waar natuur en geloof samensmelten.

De oudst bekende schriftelijke bron dateert van 2 oktober 1599. In een document, opgesteld in het klooster van Santa Maria della Sanità in Napels, werd de kerk van Santa Maria a Castro officieel toevertrouwd aan de Dominicanen. De gemeenschappen van Praiano en Vettica Maggiore beloofden daarbij het klooster te bouwen dat nog altijd tegen de kerk aanligt.

De enige kerk met vijf beuken

Santa Maria a Castro is uniek in haar soort: het is de enige kerk aan de Amalfikust met vijf beuken. Elk deel werd in verschillende fasen gebouwd, wat het geheel een bijzondere dynamiek geeft. In het linker zijschip bevindt zich een indrukwekkend fresco, de Madonna delle Grazie, dat al eeuwenlang wordt vereerd vanwege haar vermeende genezende kracht.

Het fresco is opgebouwd uit twee lagen. Bovenin zie je een statige Christusfiguur, gezeten op een troon in Byzantijnse stijl, geflankeerd door Petrus, Paulus en enkele engelen. Onder deze voorstelling zit de Maagd met het Kind op een troon, omringd door heiligen en musicerende engelen. Tussen hen in is zelfs een kleine stoet van figuren in vijftiende-eeuwse kleding te zien, vermoedelijk de opdrachtgevers. Alles is met grote zorg gecomponeerd, in een stijl die duidelijk beïnvloed is door renaissancekunstenaars als Piero della Francesca.

Het klooster: eenvoud en harmonie

Aangrenzend aan de kerk ligt het klooster van San Domenico, verdeeld over twee verdiepingen. Beneden vind je de keuken, een oven, een eetzaal en een cisterne voor regenwater. Boven zijn vier eenvoudige cellen. Wat het bouwwerk bijzonder maakt, is de constructie van de dubbele gewelven op de bovenverdieping, een typische bouwstijl in de regio. Dit systeem zorgde voor een ideale temperatuurregulatie, zelfs tijdens hete zomers. Bij restauratiewerken werden de oorspronkelijke gewelven opnieuw zichtbaar, nadat een later toegevoegd dak was ingestort. Het herstelde geheel straalt opnieuw die ingetogen schoonheid uit die zo kenmerkend is voor deze plek.

Een plaats waar hemel en aarde elkaar raken

Wat deze plek zo indrukwekkend maakt, is juist het gebrek aan groots vertoon. Geen uitbundige versieringen of architecturale bravoure, maar juist eenvoud. Daardoor lijkt het complex haast op te lossen in het omliggende landschap. Het is een plek waar je de stilte kunt horen en het mystieke kunt voelen. Het is dan ook geen wonder dat deze locatie nog steeds een spirituele aantrekkingskracht uitoefent, zelfs op wie zich niet per se religieus voelt.

Tradities en muziek

Santa Maria a Castro leeft niet alleen in het verleden, het is een plek waar ook vandaag nog tradities voortleven. Elk jaar rond eind juli/begin augustus wordt in Praiano de viering van de Luminaria di San Domenico gevierd. Het hele dorp doet mee en transformeert in een zee van licht: ramen, balkons, terrassen en zelfs koepels worden versierd met honderden kaarsen. Het feest herdenkt een droom van de moeder van San Domenico, waarin zij een hond zag met een brandende fakkel in zijn bek. Dit visioen staat symbool voor het verspreiden van het goddelijke licht over de wereld.

Een andere recentere traditie is I Suoni degli Dei, een reeks concerten met klassieke en moderne muziek die worden gehouden op het kerkplein van Santa Maria a Castro en tussen oude grotwoningen in de omgeving. De combinatie van muziek, natuur en spiritualiteit maakt deze evenementen onvergetelijk.

Een wandeling naar deze mystieke plek

Santa Maria a Castro en het klooster van San Domenico liggen langs het legendarische Sentiero degli Dei, het Pad van de Goden. Om deze bijzondere plek te bereiken, moet je op een bepaald punt van het hoofdpad afwijken. Op de route staan bordjes die duidelijk aangeven waar je heen moet.

De afdaling naar de kerk is niet moeilijk, maar wel een beetje spannend. Stevige schoenen zijn aan te raden en het loont om je tijd te nemen. Wie liever omhoog wandelt, kan vertrekken vanuit het centrum van Praiano. Daar start een goed onderhouden pad met traptreden dat je stap voor stap naar deze mystieke plek brengt.

Reisgids Amalfikust

De mooiste tips voor de Amalfikust heb ik verzameld in de digitale reisgids 100 tips voor de Amalfikust. Hierin neem ik je mee naar ‘mijn’ Amalfikust en deel ik persoonlijke tips zodat ook jij de magie van dit gebied kunt ervaren. Van leuke adressen voor een heerlijke koffie tot verhalen waar je de ziel van de Amalfikust daadwerkelijk leert kennen. De gids biedt alle inspiratie die je nodig hebt voor een trip naar dit magische stukje Italië.

Meer informatie over de Amalfikust vind je in onderstaande artikelen:

• Ontdek de Amalfikust tijdens een fietstour met een Nederlandstalige gids
• Ontdek Amalfi & Atrani met een Nederlandstalige local
• De Amalfikust met kinderen: tips en info
• Drukte aan de Amalfikust
• Wat je moet weten over de Amalfikust
• De beste tips voor een dag Positano
• De meest gestelde vragen over de Amalfikust

Ravello staat bekend om zijn spectaculaire uitzichten en sprookjesachtige tuinen die elke bezoeker weten te betoveren. Deze iconische kenmerken zijn voldoende reden om dit stadje aan de Amalfikust te verkennen. Maar naast de eindeloze vergezichten en bloeiende tuinen, is er in het hart van het centrum een andere bezienswaardigheid die zeker een bezoek waard is: de Duomo di Santa Maria Assunta e San Pantaleone. Gelegen aan de rand van het Piazza Vescovado, oogt de kerk aanvankelijk eenvoudig maar weet het bezoekers keer op keer te verbazen.  

De geschiedenis

De Duomo werd oorspronkelijk gebouwd in de elfde eeuw en is sindsdien meerdere malen verbouwd en versierd. Wat nu zichtbaar is, zijn de sporen van een rijke kunsttraditie die door de eeuwen heen het interieur heeft verfraaid. De muren van de kathedraal bevatten nog steeds fragmenten van de oorspronkelijke fresco’s, die de religieuze en culturele betekenis van deze plek onderstrepen.

De bronzen deuren

Een van de meest indrukwekkende kenmerken van de Duomo is de set bronzen deuren die het gebouw sieren. Deze deuren, gemaakt door de kunstenaar Barisano da Trani in 1179, werden in opdracht van de adellijke familie Muscettola geplaatst. Ze vormen een iconografisch meesterwerk, met scènes die het bijbelse verhaal tot leven brengen voor de gelovigen. De deuren zijn gedecoreerd met beeldhouwwerken die zowel de religieuze geschiedenis als de artistieke vaardigheid van de maker weerspiegelen.

De deuren zijn verdeeld in tachtig bronzen panelen, waarvan vierenvijftig met religieuze taferelen en zesentwintig met decoratieve motieven. Het werk bevat Byzantijnse invloeden, wat zichtbaar is in de weergave van de plooien van de gewaden en de expressies van de figuren. De centrale scène toont Christus in de “Maiestas Domini”, omringd door de vier evangelisten, terwijl de onderste registers de Levensboom afbeelden, een symbool van de verbinding tussen hemel en aarde.

Cappella di San Pantaleone

Een belangrijk aspect van de Duomo is de Capella di San Pantaleone, die in de zeventiende eeuw werd gebouwd als een gelofte van de stad na de verwoestende aardbeving van 1631. De kapel werd specifiek gecreëerd om de relikwie van het bloed van San Pantaleone te huisvesten, een heilige die tot de beschermheiligen van de stad behoort. De bouw van de kapel werd een prioriteit en werd in 1661 officieel ingewijd.

De kapel zelf is een prachtig voorbeeld van barokke architectuur, met een marmeren altaar en fresco’s die het martelaarschap van de heilige tonen. De kostbare ampul die het bloed van San Pantaleone bevat, wordt beschermd door een serie tralies en een vergulde urn die in de achttiende eeuw werd vervaardigd. Het altaarstuk is versierd met Florentijns mozaïek en schilderijen die de heiligen en het lijden van Christus afbeelden.

Twee bijzondere preekstoelen

De Dom van Ravello herbergt twee indrukwekkende preekstoelen, elk met hun eigen verhaal en symboliek. De oudste is de ambone dell’Epistola, daterend uit de twaalfde eeuw. Opvallend zijn de decoratieve elementen zoals bloemknoppen, mozaïeken en fragmenten van oudere reliëfs die later zijn hergebruikt. In het mozaïek is de profeet Jona te zien, opgeslokt en uitgespuugd door een zeemonster – een verwijzing naar Jezus’ dood en verrijzenis. Pauwen onder de lessenaar symboliseren het eeuwige leven, terwijl de adelaar, os en leeuw verwijzen naar drie evangelisten.

Aan de andere kant van het schip staat de ambone del Vangelo, de preekstoel van het Evangelie, uit 1272. Deze is rijk versierd met plantenranken, dierfiguren en torszuilen gedragen door leeuwen. Bovenaan prijkt een adelaar met een boekrol met de beroemde woorden: “In het begin was het Woord.”

Cappella di San Michele Arcangelo

In het rechterdeel van de apsis vind je een indrukwekkend altaar gewijd aan San Michele Arcangelo, de aartsengel Michaël. Het altaarstuk, gemaakt in 1583 door Giovanni Angelo D’Amato, toont Michaël terwijl hij de duivel doorboort. Oorspronkelijk hing het schilderij in de vervallen kerk Sant’Angelo Nuovo, maar werd in de zeventiende eeuw naar de kathedraal overgebracht.

Het altaarstuk zelf is van verguld hout, met sierlijke zuilen, plantenmotieven en een medaillon met de Maagd en Kind. Op de onderzijde zie je drie taferelen uit de legenden rond Michaël, waaronder zijn verschijning op Castel Sant’Angelo in Rome en op de Monte Gargano. Het marmeren altaar, ingelegd met steen en parelmoer, is rijk versierd met stadswapens en werd in 1720 vervaardigd in opdracht van de plaatselijke elite.

Museo del Duomo

In de oude crypte van de kathedraal bevindt zich het Museo del Duomo. Het museum heeft een fascinerende verzameling van klassieke en middeleeuwse kunstwerken die de geschiedenis van Ravello weerspiegelen. Van urnen en sarcofagen tot mozaïeken: dit museum biedt een dieper inzicht in de religieuze tradities en kunst die deze stad zo bijzonder maken. Het museum is geopend van april tot november, maar is op aanvraag het hele jaar door te bezoeken (klik hier voor meer info).

Reisgids Amalfikust

De mooiste tips voor de Amalfikust heb ik verzameld in de digitale reisgids 100 tips voor de Amalfikust. Hierin neem ik je mee naar ‘mijn’ Amalfikust en deel ik persoonlijke tips zodat ook jij de magie van dit gebied kunt ervaren. Van leuke adressen voor een heerlijke koffie tot verhalen waar je de ziel van de Amalfikust daadwerkelijk leert kennen. De gids biedt alle inspiratie die je nodig hebt voor een trip naar dit magische stukje Italië.

Meer tips voor Ravello kun je vinden in onderstaande artikelen:

• De betoverende tuinen van Villa Cimbrone in Ravello
• Ontdek de tuinen van Villa Cimbrone
• De mooiste tips voor Ravello aan de Amalfikust