Denk je aan Italië, dan denk je vrij snel aan de culinaire hoogstandjes die ze in dit land als geen ander weten te bereiden. Wie de Italiaanse keuken enigszins kent, weet dat er een gerecht is dat in Italiaanse huishoudens vrijwel dagelijks wordt geserveerd: pasta. Pasta is er in diverse vormen en maten en kent bijna elk type zijn eigen saus of combinatie waar in Italië niet van wordt afgeweken.

Wanneer je een liefhebber bent, is een bezoek aan pastaparadijs Gragnano bijna een must. De stad ligt op een steenworp afstand van Napels en staat bekend als La Città della Pasta, de stad van de pasta. Reden genoeg om eens een kijkje te nemen in de plaats die de grootste pastaproductie van het land kent.

Van textielproductie tot pasta

Gragnano ligt aan de voet van de Monti Lattari, ingeklemd door bosrijke bergwanden. Al in de eerste eeuw voor Christus streken mensen hier neer en speelde de tarweproductie vanaf het begin de basis van de lokale economie. Na de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 79 zochten mensen uit omliggende steden in Gragnano hun toevlucht waardoor de stad langzaam maar zeker uitbreidde. Erg rustig was het hier niet. Door de eeuwen heen was de stad voortdurend onderhevig aan plunderingen en gewelddadige invallen waardoor inwoners vooral bezig waren om zich hier tegen te verdedigen. Pas toen Willem II in 1166 koning werd, keerde de rust enigszins terug en was er ruimte om op economisch gebied flink te groeien.

Gragnano had zich inmiddels op de kaart weten te zetten met de productie van stoffen en aan het einde van de zestiende eeuw kwam hier de pastaproductie bij. In deze periode openden de eerste families de deuren van hun pastafabrieken, waar men zich voornamelijk toelegde op de productie van maccheroni. Voor deze productie werd er gebruik gemaakt van watermolens die werden aangevoerd door waterbronnen die rondom de stad ontsprongen. In de Valle dei Mulini zijn de ruïnes van de watermolens een stille herinnering aan deze bloeiperiode. Daarnaast bleek de ligging van Gragnano ook nog eens ideaal voor het hele productieproces. Voldoende wind, zon en de mate van vochtigheid creëerde de juiste omstandigheden om de pasta drogen. 

Pasta in de straten

Het drogen van de pasta gebeurde in de straten van de stad. De hoofdstraat Via Roma werd de strada dei maccheroni genoemd, waar de pasta in de zon en met behulp van de wind te drogen werd gehangen. De straat werd speciaal ontworpen voor deze essentiële stap in het productieproces en dusdanig aangelegd dat de doorgang van de wind werd bevorderd en er voldoende zonlicht was voor het drogingsproces.

Straten en pleinen in Gragnano waren doordrongen van de geur van verse pasta, die middels een constructie van bamboestokken en lijnen werd opgehangen. Het drogingsproces kon met name in de winterperiode wel tot dertig dagen in beslag nemen en moesten de stokken en lijnen met enige regelmaat verplaatst worden zodat alle slierten op juiste wijze konden drogen.

In de loop van de zeventiende eeuw was de pastaproductie dusdanig populair dat vrijwel alle inwoners zich hiermee bezighielden. Toen eind achttiende eeuw de zijderups uitstierf, kwam er definitief een einde aan de textielproductie. Vanaf toen stortte heel Gragnano zich volledig op het vervaardigen van pasta.

De vork van Ferdinand II van Bourbon

Ferdinand II van Bourbon, koning van het koninkrijk der Beide Siciliën, was een fijnproever en het is aan hem te danken dat Gragnano uiteindelijk uitgroeide tot dé stad van de pasta. Op 12 juli 1845 gaf schoof hij in Gragnano aan voor een lunch om een bord verse pasta te verorberen. Hij was zo content met de kwaliteit van het goedje, dat hij ter plekke de fabrikanten uit de stad opdracht gaf om vanaf dat moment de levering van lange pasta’s aan het hof te verzorgen.

In die tijd bestond er nog niet echt geschikt bestek voor het eten van lange pasta’s zoals de spaghetti. Men probeerde met een meertandige spit de pasta op nette wijze te nuttigen, wat niet erg soepel ging en bovendien door de scherpe punten ook niet erg verstandig bleek te zijn. Met de handen eten was voor de leden van het koningshuis geen optie, dus gaf de koning zijn kamerheer de opdracht hier een oplossing voor te vinden. Na wat knutselen kwam hij op de proppen met een houten variant van een viertandige vork, een instrument dat door de koning met enthousiasme werd ontvangen. Met dit handige voorwerp kon hij nu zonder te veel gedoe zijn geliefde spaghetti oppeuzelen. Het hout werd uiteindelijk vervangen door staal, wat hygiënischer en gebruiksvriendelijker was. De vork werd al snel in Napolitaanse huishoudens dankbaar onthaald en is inmiddels niet meer naast een bord spaghetti weg te denken.

Pastacrisis

De negentiende eeuw vormde de absolute glorietijd voor pasta producerend Gragnano. Waar het voorheen enkel ging om kleine familiebedrijven, openden nu grote fabrieken hun deuren. Met de komst van elektriciteit werd er tevens moderne apparatuur geïntroduceerd waarmee de handpersen werden vervangen. Door de Eerste en Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse periode, brak er voor de pastaproductie in Gragnano een moeilijke tijd aan. In het noorden van het land werden er fabrieken geopend die over meer financiële middelen beschikten, wat voor het zuidelijke pastaparadijs behoorlijk wat concurrentie betekende. De zware aardbeving die in 1980 de regio trof zorgde ervoor dat meer pastafabrieken er definitief de brui aan gaven en er slechts een handjevol werkplaatsen waren overgebleven.

Pasta Hoofdstad

Ondanks de moeilijkheden waar de pastaproductie in de afgelopen eeuwen mee te kampen heeft gehad, staat Gragnano nog steeds op de kaart als dé stad van de pasta. Sterker nog, ze blinken zo uit in het produceren van dit product dat de Pasta di Gragnano in 2013 het Indicazione Geografica Protetta (IGP) keurmerk kreeg toegekend.

Dat Gragnano de pasta hoofdstad van Europa is, is iets waar men bezoekers op alle mogelijke manieren aan wil herinneren. Bij aankomst in de stad word je welkom geheten met de woorden Benvenuti a Gragnano – Capitale Europea della Pasta. Door de hele stad zijn er verwijzingen naar het product te vinden, tref je om de paar stappen een winkel waar je pasta kunt kopen en zijn er diverse fabrieken die hun deuren voor het publiek hebben geopend.  

Pasta-street art

In Gragnano zijn er diverse street art werken te vinden die zijn aangebracht door internationaal bekende artiesten. Uiteraard zijn er in deze werken verwijzingen naar het product waar de stad om bekendstaat. Zo heeft de Nederlands-Napolitaanse Jorit op een van de muren van de stad de iconische acteur en komiek Totò afgebeeld. De afbeelding is  een scène uit de film Miseria e Nobiltà waarin Totò met zijn handen een portie spaghetti wegwerkt.  

De Italiaans-Spaanse artieste Leticia Mandragora schilderde de getalenteerde actrice Sophia Loren. In haar oren bungelen grote oorbellen waarin de pastavorm farfalle te herkennen is en schittert aan de zijkant haar wereldberoemde uitspraak ‘Tutto quello che vedete, lo devo agli spaghetti’ (alles wat jullie zien, heb ik te danken aan spaghetti). 

Een stukje verderop is er een ander werk van Leticia te zien. Ditmaal heeft ze een ander beroemd personage vereeuwigd dat onlosmakelijk met de regio Campania is verbonden. Op de zijkant van een gebouw is voetbalheld Maradona afgebeeld, zittend op een voetbal, te midden van een tarweveld.

In het centrum van de stad is er op een hoekje op de Via Roma een schildering te vinden van street artist Spos.art. Het werk draagt de naam Fili conduttori (leidraden) en zijn er handen afgebeeld waar slierten doorheen glijden. Dit werk symboliseert de geschiedenis van Gragnano, waarbij de textielproductie ten einde kwam en de zijden draden werden vervangen door pastadraden.

Pastifici

De stad telt tegenwoordig ongeveer twintig pastifici, pastafabrieken, waar nog steeds op traditionele wijze pasta’s worden geproduceerd. Wandelend door het centrum van de stad vind je om de paar meter wel een zaakje waar de pasta wordt verkocht, op de gevel schittert vaak de naam van de desbetreffende familie die zich nog steeds bezighoudt met het vervaardigen van het product.

Museo della Pasta

Naast de vele zaakjes waar je als liefhebber originele IGP-pasta’s in kunt slaan, zijn er ook fabrieken die de deuren voor het publiek hebben geopend en een waar museum hebben ingericht.  Aan de Via Roma 27 bevindt zich het Museo della Pasta van de familie Cuomo. In de ruimtes van het historische pand werd voorheen de tarwe gelost en bewerkt, tegenwoordig maak je hier een reis door de geschiedenis van de pasta én die van de pastafamilie Cuomo.

Je reserveert een bezoek via het telefoonnummer +39 331 53 87 768 of door een mail te sturen naar info@pastacuomo.com.

Pasta Somma

Aan de rand van het Piazza Guglielmo Marconi bevindt zich onder de boog de fabriek van Pasta Somma. Dit kleine familiebedrijf werd in de vijftiende eeuw opgericht, in de periode dat de pastaproductie populair begon te worden. De huidige werkplaats bevindt zich op de overblijfselen van de oude pastafabriek en wordt eeuwen later de pasta in hetzelfde pand geproduceerd waar honderden jaren terug de tarwe werd gemalen en werd verwerkt tot een hoogstaande kwaliteit pasta. Somma houdt de productie bewust klein en exclusief. De kleine zaak vormt het enige fysieke verkooppunt voor deze uitmuntende pasta, daarnaast wordt er via de webshop wereldwijd verzonden.

Voor de productie wordt er vast gehouden aan oude basisregels. Zo wordt er enkel gebruik gemaakt van grof gemalen durumtarwe dat met water uit een oude nabijgelegen bron tot een soepel deeg wordt bewerkt. Het deeg wordt vervolgens met behulp van bronzen matrijzen tot pasta geperst. Ook het drogingsproces dat hierop volgt gaat op klassieke wijze waardoor de kwaliteit van de pasta wordt gewaarborgd.

Pasta Somma heeft naast de winkelruimte ook een klein museum ingericht waar nieuwsgierige liefhebbers een kijkje kunnen nemen. Zoals aangegeven bevindt de huidige werkplaats van Somma zich op de plek van oorspronkelijke pastafabriek. Het museum is ingericht met vondsten en gereedschappen die in het verleden bij de productie werden gebruikt en zijn de originele tanks waar het graan in werd gewassen en een stukje van het oude stadsaquaduct te zien. Het is een ruimte die geschiedenis ademt en het rijke pastaverleden van Gragnano tastbaar maakt.

Het museum is op afspraak te bezoeken. Je maakt een reservering door een mail te sturen naar galleriadelgrano@gmail.com.

La Fabbrica della Pasta

Wanneer je bij La Fabbrica della Pasta voet over de drempel zet, word je verwelkomd door schappen gevuld met wel honderden soorten pasta. Dit is het domein van de familie Moccia die de fabriek heeft opgedragen aan vader Mario Moccia. Vader Moccia had een kaasmakerij maar geboren en getogen in Gragnano was de aantrekkingskracht tot pasta enorm sterk. In 1976, een jaar waarin de pastaproductie in de slop was geraakt, besloot Mario het roer om te gooien. Hij gaf toe aan de drang om, net als zijn voorouders, pasta van hoogstaande kwaliteit te produceren en het Moccia-merk nieuw leven in te blazen. In het historisch centrum van de stad toverde hij een oud gebouw om tot pastafabriek om zijn droom te kunnen verwezenlijken.

In 1994 werd de fabriek verkocht maar Mario’s kinderen sloegen de handen ineen om de droom van hun vader alsnog realiteit te maken. Uit liefde en passie én om hun vader te eren, openden zijn de deuren van La Fabbrica della Pasta.

Familiegeheimen en tradities

La Fabbrica della Pasta is een magische plek die eeuwenoude familiegeheimen en tradities waarborgt. Elke stap van het proces wordt met oog voor detail en de kwaliteit van het eindresultaat genomen. Alleen het hart van de tarwekorrel wordt gebruikt, dat wordt gecombineerd met het water uit een eeuwenoude bron en men gebruikt enkel bronzen matrijzen om de pasta vorm te geven. Het drogingsproces is lang en delicaat, wat zorgt voor een unieke structuur en een ultieme smaak. Wanneer de pasta gereed is, wordt deze in handgemaakte verpakkingen gedaan en krijgen een plekje op een van de planken in de sfeervolle winkelruimte.  

Dankzij de toewijding en kennis die de familie Moccia in het vervaardigen van de pasta stopt, waren zij  de eerste pastafabriek die het IGP-keurmerk Pasta di Gragnano wisten te bemachtigen. Zoon Antonino, bijgenaamd il Pastaio (de pastamaker), heeft in de afgelopen jaren maar liefst honderdtwintig pastavormen gecreëerd. Op veel van deze vormen heeft La Fabbrica della Pasta patent. Een van deze vormen wordt bestempeld als de grootste pastavorm ter wereld, de Caccavella. Deze pasta heeft de vorm van een pannetje, waar het ook zijn naam aan te danken heeft (caccavella is Napolitaans voor kookpot), en wordt geserveerd met een smakelijke vulling zoals de combinatie van aardappelpuree met octopus.

Ook voor de andere pastavormen heeft de familie heerlijke recepten die ze graag ter inspiratie delen.

Pastamuseum

La Fabbrica della Pasta heeft ook een museum ingericht waar eeuwenoude familieschatten tentoon worden gesteld. Oude houten persen, stellingen waar pasta hangt te drogen, gereedschappen en zeldzame afbeeldingen van Gragnano zorgen voor een uniek inkijkje in de geschiedenis van dit pastawalhalla onder de rook van Napels. Tijdens een bezoek wordt met passie verteld over de pasta, de geschiedenis, het proces en worden de verschillen tussen ambachtelijke en industriële pasta duidelijk in beeld gebracht.

Het museum is gratis te bezoeken. Het is wel nodig om vooraf een reservering te maken. Je kunt reserveren door te bellen naar 081 8011487 of door een mail te sturen naar relazioniesterne@lafabbricadellapasta.it.

Na een bezoek aan Gragnano zal je kijk op pasta voorgoed veranderd zijn. Het zal er wellicht voor zorgen dat je voortaan kritischer bent bij het inslaan van je pastavoorraad. 

Booking.com

Het bekoorlijke eiland Capri, gelegen in de Golf van Napels, heeft al sinds mensenheugenis een enorme aantrekkingskracht op de mens gehad. Romeinse keizers, dichters, schilders en sterren uit de filmwereld hebben zich door de charme van het eiland in laten pakken en dit stukje Italië in hun hart gesloten. Dat de rijksten der aarde graag koers zetten richting Capri, heeft ervoor gezorgd dat deze bestemming bij veel mensen op het wensenlijstje prijkt. Capri is een plek die je eens in je leven bezocht en gezien moet hebben.

Wanneer jij je wilt laten betoveren door de unieke pracht van Capri, bereid je dan goed voor. Voordat je voet op de boot richting het droomeiland zet, is het verstandig om van een aantal zaken op de hoogte te zijn zodat je je tijd op dit kleine oppervlakte goed kunt besteden en niet voor al te grote verrassingen komt te staan. Ik help je graag op weg en stip een aantal punten aan die je moet weten wanneer je naar Capri gaat.

1. Capri is duur

Ik trap af met een punt waar de meeste mensen niet al te verbaasd van op zullen kijken. Capri is duur. Dat is zeer kort door de bocht, want dit betekent zeker niet dat je voor een bezoek aan het eiland per se diep in de buidel moet tasten. Wanneer je de prijzen op het eiland vergelijkt met de prijzen in Napels en omgeving, kun je stellen dat het eiland behoorlijk prijzig is. Betaal je in Napels voor een cocktail op een terras rond de vijf euro, op Capri moet je daar toch zeker nog een paar euro extra voor neertellen. Er zijn barretjes in en rondom Capri-stad waar je gemiddeld twaalf euro voor een drankje betaalt, maar het is geen uitzondering om voor een glas wijn vijfentwintig euro af te rekenen. 

Wanneer je naar het hoger gelegen Anacapri gaat, blijkt je geld toch net even iets meer waard te zijn. Je scoort hier een verfrissende Limoncello Spritz voor zes euro en hanteren de meeste eetgelegenheden tarieven die te vergelijken zijn met de prijzen die we in Nederland en België gewend zijn.

Een verblijf boeken in Anacapri kan ook vaak wat geld schelen. Uiteraard is dit niet op alle accommodaties van toepassing, er zijn genoeg verblijven te vinden waarvoor je de hoofdprijs betaalt om er überhaupt voet over de drempel te kunnen zetten. Zoek je echter goed, dan vind je tussen het grote aanbod pareltjes waar je voor een fijne prijs een paar nachten kunt overnachten. Bijkomend voordeel van een verblijf in Anacapri is dat je in dit schilderachtige stadje van de lokale sfeer geniet en je tegen het vallen van de avond bent omgeven door eilandbewoners. Dit maakt een verblijf op het eiland nét even wat authentieker en je krijgt de kans om een glimp van het ware Capri op te vangen.

Meer budgettips om tijdens je verblijf op Capri wat euro’s uit te sparen, heb ik in onderstaand artikel op een rij gezet.

De beste budgettips voor je trip naar Capri

2. Bereikbaarheid

Het eiland kan alleen bereikt worden per boot vanaf het vasteland. Capri is het makkelijkst te bereiken vanuit Napels, waar uit beide havens dagelijks boten vertrekken. Bij Calata Porta di Massa stap je op de veerboot van rederij Caremar, terwijl vanaf Molo Beverello maatschappijen NLG en Snav meerdere malen op een dag met een draagvleugelboot richting dit paradijsje vertrekken.

Verblijf je in Sorrento, dan stap je daar op de boot  (NLG of Caremar) die je in een klein half uur naar de haven van Marina Grande brengt.

In het hoogseizoen is het ook mogelijk om vanuit Salerno en een aantal plaatsen aan de Amalfikust het eiland te bereiken. Vanuit Salerno vertrekt er dagelijks een boot van Alicost die onder andere aanmeert in Amalfi en Positano om vervolgens door te varen naar Capri. Tegen het einde van de middag vertrekt de boot vanaf Capri weer naar de Amalfikust, met als eindbestemming Salerno. 

3. Capri is geweldig in het najaar

Buiten het hoogseizoen een vakantie inplannen is helaas niet voor iedereen een optie. Heb je echter de mogelijkheid om wel een reis buiten de drukste periode van het jaar te boeken, overweeg dan zeker Capri als bestemming. Het eiland heeft alles in huis om zich de ideale nazomer-bestemming te mogen noemen.

In het najaar komt het eiland bij van het hoogseizoen en zijn er beduidend minder mensen op de been. Strandtenten, enkele eetgelegenheden en wat winkels zijn tegen eind oktober dan al wel gesloten, maar van de schoonheid van het eiland kun je het hele jaar door genieten. Doordat de temperaturen in het najaar iets zijn gedaald, lijken de kleuren van het eiland en de zee nóg intenser. Je krijgt bijna de indruk dat het nog zomer is maar dan wel omringd door een stuk minder mensen. Tot zeker eind oktober kun je in de azuurblauwe zee terecht voor een verfrissende duik en kan het op sommige goed gepositioneerde strandjes op een zonnige herfstdag erg zomers aanvoelen.  In het najaar is het voor de volle honderd procent genieten op Capri. Je krijgt in deze periode de kans om op een ontspannen manier te ervaren waarom dit eiland zo enorm in trek is en wat Capri nu zo bijzonder en uniek maakt.

4. Capri is een wandelparadijs

Ben je een wandelliefhebber en staat een trip naar Capri op de planning? Maak dan naast zwemkleding ook ruimte in de koffer voor een paar comfortabele wandelschoenen. Het eiland kent diverse wandelroutes waar je flink wat kilometers kunt maken. Onderweg word je overrompeld door de natuurlijke schoonheid en bijna surrealistische panorama’s die Capri zo uitzonderlijk maken. Bij veel wandelaars is il Sentiero dei Fortini populair, een pad dat langs zee van Punta Carena naar de bekende Grotta Azzurra loopt. Langs de route liggen er drie forten die in 1806 door de Britten werden gebouwd en later door de Fransen zijn uitgebreid. Deze bouwwerken hebben in verschillende periodes gediend als militaire posten om het eiland te verdedigen.

De route is goed te doen, maar voor iemand met hoogtevrees misschien net even iets te uitdagend op sommige stukken. De route wordt duidelijk aangegeven doormiddel van wegbewijzering en keramieken bladzijdes voorzien met informatie over de plaatselijke flora en fauna.

Een klim naar Monte Solaro, het hoogste punt van het eiland, wordt door fanatiekelingen niet uit de weg gegaan. Het is een redelijk eenvoudige klim en een goede manier om de drukte van de stoeltjeslift te vermijden. Op de top geniet je van een spectaculair uitzicht waar je de pracht van dit stukje Campania in haar volle glorie aanschouwt. Vanaf hier kun je de via de Valletta di Cetrella, waar zich een klein kerkje bevindt, verder wandelen en via een rotsachtige zigzag route helemaal afdalen tot aan Capri-stad. Deze route wordt de Passetiello genoemd en wordt onderweg op diverse punten de weg aangegeven. Deze afdaling is spectaculair maar is het sterk aan te raden om hier enige vorm van navigatie te gebruiken omdat de route niet op alle punten duidelijk wordt aangegeven.

Een andere optie is de Anginola-route. Deze is echter iets pittiger en is er onderweg een stuk waar je jezelf met behulp van kettingen door de rotsachtige omgeving moet verplaatsen. Enige ervaring is daarom vereist of ga op stap met een ervaren gids die de omgeving als geen ander kent.

De wandelroutes op Capri zijn over het algemeen goed onderhouden en duidelijk aangegeven.

5. De eilandbewoners zijn bijzonder vriendelijk en behulpzaam

Capri mag worden gerekend tot een van de meest toeristische bestemmingen ter wereld. Jaarlijks zetten miljoenen toeristen hier voet aan wal en is het op veel plekken vaak over de hoofden lopen. Op sommige plekken kan het in juli en augustus zelfs zo druk zijn, dat je nauwelijks de ene voet voor de andere kunt zetten. Deze drukte in de straten en in het openbaar vervoer heeft logischerwijs ook gevolgen voor de eilandbewoners, voor wie het dagelijks leven gewoon doorgaat. Staan in een drukke bus of zich een weg banen door de massa in de nauwe straatjes zijn zaken waar zij in het hoogseizoen mee moeten dealen. Desondanks de topdrukte waar het eiland in bepaalde maanden mee te maken heeft, zijn de capresi buitengewoon vriendelijk en behulpzaam jegens toeristen gebleven. Het geduld en de bereidheid om een vreemdeling op weg te helpen is bijna bijzonder te noemen, vooral wanneer je je bedenkt met hoeveel bezoekers zij jaarlijks te maken hebben. Gevraagd maar vaak genoeg ook ongevraagd schiet een eilandbewoner je te hulp. Wanneer je net even te lang stilstaat en wat verloren om je heen kijkt is het slechts een kwestie van tijd wanneer een local je met plezier de weg naar het centrum wijst of je informeert waar de dichtstbijzijnde bar is.

De capresi hebben geleerd met het toerisme te leven en hebben bovenal begrepen dat deze mensen ervoor zorgen dat er geld op het eiland komt én rondgaat. Dit betekent zeker niet dat ze elke vakantieganger als geldmachine zien en je een loer proberen te draaien. Het feit dat mensen naar hun eiland komen – een plek waar ze zelf maar wát trots op zijn! – en daar hun geld uitgeven, is iets wat zij eenvoudigweg waarderen. Het minste wat zij terug kunnen doen, is een verloren vreemdeling de weg wijzen en een keer extra diep ademhalen wanneer ze zich in de drukte moeten mengen. 

6. Capri heeft indrukwekkende bezienswaardigheden

Het eiland staat bekend om de indrukwekkende schoonheid, fraaie vergezichten en de luxe winkels waar menig Hollywood-ster graag rond komt neuzen. De panorama’s zijn voor veel mensen reden om naar het eiland te komen om zo een paar mooie plaatjes te kunnen schieten die het bezoek aan Capri vereeuwigen. Capri heeft echter meer te bieden dan winkels en een mooi uitzicht. De Grotta Azzurra is alom bekend, maar is er nog een flinke lijst met andere bezienswaardigheden waar je een goed beeld krijgt van de rijke geschiedenis van Capri en de aantrekkingskracht die het eiland door de eeuwen heen op mensen heeft gehad.

Een elegante villa waar een schrijver zijn toevlucht zocht, een kartuizerklooster dat bijzondere schatten waarborgt en overblijfselen van diverse villa’s die Tiberius op het eiland liet bouwen zijn slechts enkele voorbeelden.

Wil je weten wat je écht moet zien en den op Capri, lees dan dit artikel. Ben je van plan om een dag op het eiland te besteden, dan vind je in dit artikel de beste tips om in korte tijd een goede indruk van Capri te krijgen.

Reisgids Capri

Staat een trip naar het eiland Capri komend jaar op de planning en wil je graag op pad met de beste tips? In de digitale reisgids De Magie van Capri heb ik mijn persoonlijke tips verzameld zodat jij het eiland Capri kunt ervaren zoals ik het ken. Het zijn allemaal plekken waar ik zelf graag kom, van een salumeria waar je een heerlijk broodje kunt laten bereiden tot een plek waar je uitgebreid kunt tafelen met producten uit eigen tuin. Verborgen plekjes waar je de pracht van het eiland even voor jezelf lijkt te hebben en ik deel mooie tips voor een unieke lokale ervaring. Zo laat ik zien bij welke caprese je thuis aan kunt schuiven voor een maaltijd, waar je in een betoverende tuin wordt ondergedompeld in het eilandleven en waar je zelf de handen uit de mouwen steekt om een eilandgerecht te leren koken.

Meer tips voor Capri vind je in onderstaande artikelen:

• De beste tips voor een dag Capri
• De beste budgettips voor je trip naar Capri
• Capri: wat je écht moet zien en doen
• Waar slapen op het eiland Capri
• Giardino di Capri – Ervaar authentiek Capri in een betoverende tuin
• Gratis bezienswaardigheden op het eiland Capri
• Villa San Michele – Juweel op Capri

Booking.com

Voor veel mensen klinkt de Amalfikust allang niet meer onbekend in de oren. Over deze wereldberoemde kustlijn wordt veel gezegd en geschreven. Deze bestemming staat hoog op het lijstje bij vakantiegangers, maar ook onder reisbloggers is het een razend populaire bestemming. Groot gelijk, de kust biedt veel mogelijkheden voor het schieten van mooie plaatjes en biedt ook nog eens genoeg inspiratie voor het schrijven van artikelen. Wanneer je op zoek bent naar het perfecte plaatje en bijzondere verhalen, dan zit je hier dan ook helemaal goed!

De Amalfikust is echter meer dan enkel een perfect plaatje. Er zijn daarom enkele zaken die belangrijk zijn om te weten wanneer je een reis richting dit gebied organiseert.

Het is mijn doel om mensen zo goed mogelijk te informeren over de regio Campania, waaronder de Amalfikust. Omdat ik een eerlijk en goed beeld wil schetsen van het gebied, zet ik een aantal zaken over de Amalfikust op een rij waar vaak wat verwarring of onduidelijkheid over lijkt te bestaan. Zo kun je er zeker van zijn dat je met de correcte informatie op zak richting dit schitterende stukje Italië gaat!

Sorrento is niet de Amalfikust

Ik trap af met een stukje informatie dat zelfs door grote reisorganisaties wordt gedeeld maar toch echt niet waar is, namelijk dat Sorrento tot de Amalfikust behoort. Dit is dus niet het geval. De badplaats Sorrento ligt in de provincie Napels, de Amalfikust bestaat uit dertien kleine gemeentes in de provincie Salerno.

De Amalfikust begint ten zuiden van het Sorrentijns schiereiland en strekt zich uit over zo’n vijfenvijftig kilometer, van het dorp Positano in het westen tot Vietri sul Mare in het oosten. Dat betekent dus ook dat je vanuit Napels of vanaf de Vesuvius niet op de Amalfikust uitkijkt, wat echter wel vaak genoeg wordt beweerd. Je kijkt namelijk uit op de noordkant van het penisola sorrentina en dat stukje kust wordt de costiera sorrentina genoemd. De Amalfikust ligt aan de andere kant van het schiereiland en dus met geen mogelijkheid te spotten vanaf bijvoorbeeld de Vesuvius (of je doelt op de bergtoppen van de gemeente Tramonti die je vanaf hier net kunt zien, wat vaak echter niet het geval is).

Het klinkt als een onbelangrijk detail en ik kan me voorstellen dat het voor de gemiddelde vakantieganger niet heel erg interessant is. Toch vind ik het belangrijk om dit onder de aandacht te brengen, juist omdat ik me inzet om niet alleen nuttige maar ook correcte informatie te delen voor mensen die interesse hebben in de regio Campania. Door onjuiste informatie zonder research over te nemen, doe je – naar mijn mening – de lezer tekort. 

Smalle wegen, veel bochten en ander rijgedrag

De plaatsen aan de Amalfikust zijn met elkaar verbonden middels de Strada Statale 163, een route waar veel over is geschreven. Toch kan ik niet vaak genoeg benadrukken dat, hoe sprookjesachtig deze route langs de kust ook mag lijken, je rekening dient te houden met een aantal zaken.

Wanneer je zelf achter het stuur wilt kruipen, is het belangrijk om te weten dat het gaat om een weg die uit een enkele rijstrook bestaat, vele (scherpe) bochten kent en op sommige stukken aanzienlijk smal is. Het vergt enige concentratie om je door de bochten te manoeuvreren en kan het goed zijn dat je zo nu en dan voor een tegenligger stil moet staan, aan de kant moet gaan of een stuk achteruit moet.

Of je nu met de auto gaat of een Vespa huurt, is het goed om in gedachten te houden dat locals aan de kust het niet zo nauw nemen met de regels. Mensen die dagelijks deze route afleggen kennen de weg als hun broekzak en rijden daarom een stuk zelfverzekerder dan de gemiddelde vakantieganger. Om die reden geven ze zo nu en dan graag wat extra gas en zoeven met hoge snelheid door de vele bochten. Als tegenligger is dat niet altijd even prettig omdat ze soms rakelings langs een ander voertuig bewegen.  

Ook moet je rekening houden dat je over de afstanden langer doet dan je zou denken. Zo is het van Salerno naar Amalfi een kleine vijfentwintig kilometer maar je doet er, door de vele bochten, dik een uur over om er te komen.

Parkeren aan de Amalfikust is een ander punt dat vaak voor stress en problemen zorgt. Het vinden van een parkeerplek is lastig en je betaalt bovendien de hoofdprijs. Ik geef mensen daarom vaak het advies om de auto te laten staan en gebruik te maken van het openbaar vervoer of een Vespa of e-bike te huren.

Camper- en caravanverbod

Wil je met de camper of caravan dit gedeelte van Campania verkennen, dan is het goed om te weten dat er op sommige plekken een camper- en caravanverbod geldt. De Strada Statale 163 is een van de zones waar dit verbod van kracht is. Na wat ik net over de kustweg heb geschreven, klinkt dit verbod ook niet meer dan logisch. De smalle bochten zijn voor de doorsnee automobilist soms al een uitdaging, laat staan wanneer je plots oog in oog komt te staan met de lokale Sita-bus en de wagen in z’n achteruit moet zetten. Met een groter voertuig en een chauffeur die geen ervaring in dit gebied heeft, zal het nog pittiger zijn om dit voor elkaar te krijgen, met verkeersopstoppingen en een hoop frustratie tot gevolg. Het is daarom enkel tussen bepaalde (nachtelijke) uren voor grotere voertuigen toegestaan om over de kustweg te rijden.

Targhe alterne – verbod op basis van kenteken

Naast het camper- en caravanverbod is er jaarlijks een verordening van kracht waar je ook als vakantieganger met een eigen of gehuurd auto rekening mee dient te houden. Hierbij bepaalt het laatste nummer van je kentekenplaat of je die dag (tussen bepaalde tijden) wel of niet de kustweg op mag. Eindigt het kenteken op een ONEVEN nummer? Dan mag je op dagen met een ONEVEN datum tussen 10:00 en 18:00 uur de kustweg NIET op. Op even dagen met een EVEN datum moeten voertuigen met als laatste nummer een EVEN getal zich aan deze regel houden.

Deze verordening is dit jaar (2024) van 15 juni tot 30 september van kracht. In de maanden augustus en september is deze regel dagelijks van kracht tussen 10:00 – 18:00 uur. Van 15 juni tot 31 juli en in de maand september geldt de kenteken-regel alleen in het weekend. Met deze maatregel hoopt men de drukte en chaos die er momenteel aan de kust is enigszins terug te dringen en het voor een ieder die de kust bezoekt wat aangenamer te maken.

Heb je een reservering bij een accommodatie in een van de dorpen aan de Amalfikust? Dan mag je, ongeacht het kenteken, wel de kustweg op om bij je accommodatie te kunnen komen. Hetzelfde geldt voor de dag vertrek in het geval de datum van vertrekt niet correspondeert met het kentekennummer.

Hoogteverschillen

De beroemdste plaatsen van de Amalfikust liggen vrijwel direct aan zee. Dat is echter niet voor alle stadjes het geval. Zo ligt de gehele gemeente Tramonti niet aan zee maar in de bergen achter de badplaats Maiori en liggen plaatsen als Ravello en Scala ruim driehonderd meter boven zeeniveau. Furore, bekend om het schilderachtige fjord, spreidt zich uit over verschillende niveaus en tikt het hoogste bijna zeshonderd meter boven zeeniveau aan. Houdt dit in gedachten wanneer je een accommodatie boekt aan de Amalfikust, met name wanneer je het liefst dichtbij zee zit. Wanneer je bijvoorbeeld hoog in Furore een b&b boekt, is het ruim veertig minuten om af te dalen naar bijvoorbeeld Amalfi.

Tip: op Google Maps kun je de hoogte van de verschillende plaatsen controleren door de terreinfunctie in te schakelen.  

Betaalbaar Amalfikust

Wanneer je je volledig onder wilt dompelen in de pracht van de Amalfikust betekent dat niet dat je hiervoor de hoofdprijs hoeft te betalen. Je kunt net als de grote filmsterren genieten een verblijf in een vijfsterrenhotel in hartje Positano, maar het is zeker niet nodig om al je spaargeld in een tripje naar de Amalfikust te stoppen. Mijn tip is om juist buiten de meest bekende plaatsen een accommodatie te boeken. Zo kun je in Praiano, op een steenworp afstand van Positano, al tegen een lager tarief een hotelkamer boeken maar ook de hoger gelegen plaatsen zijn een goed alternatief. Denk aan de gemeente Agerola die zich direct boven de Amalfikust uitstrekt. Vanuit hier kun je prima op pad om de verschillende plaatsen aan de kust te verkennen en proef je bovendien ook nog eens op een mooie manier van de lokale sfeer.

Salerno is een andere prima uitvalsbasis van waaruit je de Amalfikust kunt bezoeken. De prijs voor een overnachting is in Salerno over het algemeen een stuk lager, je bereikt binnen een handomdraai de Amalfikust en daarnaast is de gezellige stad gevuld met fijne barretjes en restaurants waar je voornamelijk wordt omringd door locals.

Heel veel trappen

Het is goed om in gedachten te houden dat veel van de gemeentes aan de Amalfikust zich uitstrekken over verschillende niveaus. Deze verschillende lagen zijn via vele trappen met elkaar verbonden. Waar op sommige plekken er ook een autoweg door de verschillende niveaus slingert, is dat niet overal het geval en is de enige optie om de trap te nemen. Er zal zo nu en dan ook geklommen moeten worden wanneer je bepaalde bezienswaardigheden of plaatsen wilt bezoeken die enkel te voet bereikbaar zijn.

Wanneer je de Amalfikust optimaal wilt ervaren en je afhankelijk bent van het openbaar vervoer, is het belangrijk dat je goed ter beent bent en voorbereid bent op wat klim- en daalpartijen over vele traptreden.

Authentiek Amalfikust

De Amalfikust is wereldwijd bekend en het valt niet te ontkennen dat je hier in het hoogseizoen vaak over de hoofden kunt lopen. Vooral plaatsen als Positano en Amalfi trekken veel volk, iedereen wil deze beroemde badplaatsen met eigen ogen bekijken. Toch betekent dit niet dat het helemaal niet mogelijk is om in het hoogseizoen een authentiek stukje Amalfikust te ervaren. Waar de nauwe straatjes van Positano zijn gevuld met bezoekers, baad je in andere plaatsen aan de Amalfikust in volledige rust. Juist op die plekken leer je het ware gezicht van het gebied kennen, maak je kennis met locals, de gebruiken, tradities en hun ongekende gastvrijheid en krijg je een kijkje in hoe het leven aan de Amalfikust er daadwerkelijk uitziet. Je hoeft Positano en Amalfi zeker niet over te slaan, maar duik ook in de sfeer van de andere plaatsen. Door dit te doen zul je concluderen dat de Amalfikust meer is dan enkel op elkaar gestapelde gekleurde huizen en er, zelfs midden in het hoogseizoen, plekken zijn die de moeite waard zijn maar door de meesten mensen worden overgeslagen.

Tip: In mijn e-book 100 tips voor de Amalfikust breng ik de verborgen plekken onder de aandacht waar je de authentieke ziel van het kustgebied leert kennen.

Het openbaar vervoer aan de Amalfikust

Met het openbaar vervoer de Amalfikust verkennen is vaak een goed idee. In het hoogseizoen doe je er verstandig aan om de auto te laten staan en gebruik te maken van de bussen en boten die je naar de verschillende plaatsen aan de kust brengen. Het is handig om te weten wat je kunt verwachten wanneer je in dit gebied de auto of scooter laat staan en bent aangewezen op het openbaar vervoer. Alles wat je moet weten over het openbaar vervoer aan de Amalfikust heb ik in dit artikel op een rij gezet.

Reisgids

De beste tips en bijzondere verhalen heb ik gebundeld in de digitale reisgids 100 tips voor de Amalfikust. Hierin neem ik je mee naar de schitterende Amalfikust en deel ik mijn persoonlijke tips zodat ook jij de magie van dit gebied kunt ervaren. Van leuke adressen voor een heerlijke koffie tot verhalen waar je de ziel van de Amalfikust daadwerkelijk leert kennen. Daarnaast vind je een hoop extra informatie die goed van pas kan komen. Opties voor het openbaar vervoer, de mooiste stranden en tip ik een aantal heerlijke accommodaties.  

Meer tips voor de Amalfikust vind je in onderstaande artikelen:

• Het goud van de Amalfikust
• De Lemon Tour in Amalfi
• De mooiste stranden van de Amalfikust
• 8 dingen die je écht moet doen langs de Amalfikust
• De onbekende schat van Positano
• 5 dingen die moet weten voor een autorit langs de Amalfikust
• Reizen langs de Amalfikust met Costierasita
• Tramonti: Groene long van de Amalfikust
• Waar slapen aan de Amalfikust
• De mooiste wandelingen langs de Amalfikust
• De toren van Paolo Sandulli in Praiano
• Paardrijden hoog boven de Amalfikust
• Vier de liefde aan de Amalfikust met deze romantische tips
• Lekkernijen die je wilt proeven aan de Amalfikust
• Fietsen aan de Amalfikust met de e-bikes van Black Lemon

Booking.com

Het is een van de populairste wandelroutes die de regio Campania kent: il Sentiero degli Dei, oftewel het Pad van de Goden. Deze wandelroute loopt hoog boven de schilderachtige Amalfikust waarbij het pad zich een weg baant door de groene en rotsachtige omgeving. De wandeling staat bij veel toeristen hoog op het lijstje en is dan ook zonder twijfel de moeite van de inspanning waard. Routenummer 327 is veruit het meest populaire pad. Deze wandeling start op het dorpsplein Piazza Paolo Capasso in Bomerano (in de gemeente Agerola) en krijg je onderweg op ongeveer zeshonderd meter boven zeeniveau de pracht van de omgeving gepresenteerd.  De wandeling eindigt officieel in Nocelle, liefhebbers kunnen doorlopen naar Positano of over ruim vijftienhonderd treden afdalen naar het strand van Arienzo.

Nog dichter bij de goden

Hou je wel van een uitdaging en ben je niet vies van wat extra inspanning, kies dan voor de Sentiero alto degli Dei. Deze route loopt vrijwel parallel aan het ‘gewone’ Pad van de Goden, alleen op grotere hoogte. Ruim vijfhonderd meter hoger dan de eerder genoemde route 327 word je hier getrakteerd op een panorama dat misschien wel nóg mooier is. De meeste wandelaars en begeleide groepen kiezen voor het lagere pad waardoor het op deze route aanzienlijk rustiger is. Dit betekent dat je op de Sentiero alto degli Dei goed kunt proeven van de goddelijke sfeer die de Amalfikust ademt. Het is een aardige klim maar de zweetdruppels die erbij komen kijken om het hoogste punt te bereiken, zul je snel vergeten wanneer je je vergaapt aan het betoverende uitzicht dat zich aan je voeten openbaart.

De route – 329

De hoge route start eveneens op het dorpsplein in Bomerano en staat bekend als route 329. Je wandelt hier de Via Mannini in en slaat vervolgens op de Via Pendola linksaf. Aan de rechterkant van de weg verschijnt een trap waarmee de eerste klimpartij van de wandeling een feit is. De route wordt onderweg goed aangegeven met bordjes waar ook de tijden op worden vermeld en ontbreken ook ditmaal de rood met witte vlaggetjes niet.

• 

• 

• 

De route gaat verder over een steil pad dat door een bosrijk gebied loopt en zo nu en dat wordt afgewisseld met wat treden. Na het verlaten van het bos kun je de gemeente Agerola ver onder je zien schitteren en verschijnt daarachter de Golf van Salerno in beeld. Het pad gaat zigzaggend omhoog, dwars door de rotsachtige omgeving waarbij het uitzicht bij elke stap alleen maar prachtiger wordt. Let hier goed op de wegbewijzering die op de stenen is aangebracht.  

• 

• 

• 

Monte Tre Calli

Na de flinke klim bevind je je uiteindelijk op de Monte Tre Calli (1122 meter boven zeeniveau) waar je wordt getrakteerd op een goddelijk uitzicht waar je hart ongetwijfeld een sprongetje van maakt. Waar je aan de ene kant zicht hebt op de gemeente Agerola en het uitzicht reikt tot Punta Licosa in de Cilento, openbaart zich aan de andere kant weer een heel ander panorama. Ver onder je zijn de gestapelde huisjes van het wereldberoemde Positano goed te zien en strekt het groene heuvelachtige landschap zich uit tot Punta Campanella op het Sorrentijns schiereiland. Achter het uiterste puntje ligt het eiland Capri, te herkennen aan de faraglioni, terwijl aan de rechterkant de eilanden Ischia en Procida in zee schitteren.

• 

• 

Capo Muro

Vanaf Monte Tre Calli, wat zonder meer het absolute hoogtepunt is van deze wandeling, volg je de route verder naar Capo Muro. Onderweg ben je voortdurend omringd door de groene natuur en prachtige vergezichten die tot in de oneindigheid lijken te reiken. Wanneer je Capo Muro bereikt, wordt dit duidelijk aangegeven en het punt is te herkennen aan de bijzondere rotsformatie in de vorm van een paddenstoel.

• 

• 

• 

Je kunt vanaf dit punt de route verder volgen tot Montepertuso boven het centrum van Positano (je blijft hiervoor routenummer 329 volgen) maar er zijn ook andere opties. Zo kun je afdalen naar het Belvedere di Paipo (voor meer informatie over dit uitkijkpunt, zie mijn artikel over Agerola) door route 329c te volgen. Je wandelt vervolgens weer terug naar Bomerano waar je de wandeling bent gestart.

• 

• 

Belangrijk om te weten

• Duur: zo’n 4 tot 4,5 uur
• Lengte: 8,4 kilometer
• Door aardverschuivingen en bosbranden kan het zijn dat sommige stukken niet helemaal goed begaanbaar zijn en de wegbewijzering is verdwenen. Gebruik enige vorm van navigatie en wees op deze stukken voorzichtig.
• Voor deze wandeling is een goede conditie vereist. Het eerste deel van de route bestaat aan voornamelijk steile stukken waar je een lange adem voor nodig hebt.
• Het is aan te raden om goede wandelschoenen aan te trekken. Op sommige stukken kan het door de kiezels en stenen glad zijn en is het dragen van goed schoeisel geen overbodige luxe.
• Neem voldoende water mee en wat te eten voor onderweg. 
• Met name in de zomermaanden is het aan te raden om zo vroeg mogelijk aan deze wandeling te beginnen. Een groot deel van de route is namelijk niet beschut en kunnen de temperaturen hoog oplopen. Denk daarom ook aan zonnebrandcrème en een pet of hoed om je hoofd tegen de brandende zon te beschermen.
• In dit gebied zijn er veel kuddes die worden beschermd door honden. Het kan dan ook zomaar zijn dat je oog in oog komt te staan met deze honden die vaak gigantisch zijn. De honden doen hun werk en dat is het beschermen van hun kudde. Wanneer de hond blaft, in jouw richting komt en hiermee de doorgang blokkeert, blijf dan vooral rustig. Bied de hond geen eten aan en probeer hem niet te kalmeren. De hond heeft tijd nodig om de situatie in zich op te nemen en dit kan enkele minuten duren. Maak geen plotselinge bewegingen, ga niet met een (wandel)stok zwaaien/stampen om de hond te verjagen. Wanneer de hond rustig is geworden, betekent dat hij jouw aanwezigheid heeft geaccepteerd en kun je op een rustig tempo je weg vervolgen. Wanneer het mogelijk is, probeer dit dan op een zo’n groot mogelijke afstand van de kudde te doen. Wanneer de hond je wat angstig maakt, vermijd dan oogcontact maar draai nooit je rug naar hem toe.  

Reisgids Amalfikust

De beste tips en bijzondere verhalen heb ik gebundeld in de digitale reisgids 100 tips voor de Amalfikust. Hierin neem ik je mee naar de schitterende Amalfikust en deel ik mijn persoonlijke tips zodat ook jij de magie van dit gebied kunt ervaren. Van leuke adressen voor een heerlijke koffie tot verhalen waar je de ziel van de Amalfikust daadwerkelijk leert kennen. Daarnaast vind je een hoop extra informatie die goed van pas kan komen. Opties voor het openbaar vervoer, de mooiste stranden en tip ik een aantal heerlijke accommodaties.  

Booking.com

De gemeente Agerola ligt op zo’n zeshonderd meter boven zeeniveau, direct boven Furore aan de Amalfikust. Deze berggemeente ligt ingeklemd tussen groene bergwanden en behoort officieel tot de provincie Napels. Hoewel de zes frazioni waar Agerola uit bestaat geografisch gezien dus niet tot de Amalfikust worden gerekend, wordt dit stukje Campania vaak in één adem met het kustgebied genoemd. In het verleden vormde Agerola onderdeel van de republiek Amalfi en voorzag de arsenalen van hout voor de bouw van schepen. Tegenwoordig wordt de gemeente als een stukje Amalfikust beschouwd aangezien in deze gemeente het startpunt ligt van de populairste wandeling in de omgeving, il Sentiero degli Dei (het Pad van de Goden).

Het toerisme in Agerola is in de afgelopen jaren flink toegenomen, al gaat het vaak om dagjesmensen. Veel toeristen trekken naar de frazione Bomerano om aan de beroemde wandeling te beginnen en laten deze groene gemeente al snel achter zich. Een enkeling besluit om hier ook een nacht (of meerdere nachten) door te brengen. Agerola is dan ook een uitstekende plek voor de vakantieganger die op zoek is naar rust, natuur en – niet geheel onbelangrijk – lekker eten. 

Wanneer je op zoek bent naar een onvervalst stukje Campania dat ook nog eens op een steenworp afstand van de Amalfikust ligt, overweeg dan een verblijf in Agerola. Ik breng graag in beeld wat deze gemeente zo aantrekkelijk maakt, wat je kunt verwachten, de bereikbaarheid, waar je aan kunt schuiven voor een goede maaltijd en waar je fijn kunt overnachten.

Specialiteiten van Agerola

Inwoners van de dorpen richtten zich in het verleden voornamelijk op de landbouw, veeteelt en zuivelproductie, iets wat tegenwoordig nog steeds gebeurt. De groene omgeving van het Lattari-gebergte bleek ideaal te zijn om het vee te laten grazen waardoor de heerlijkste zuivelproducten geproduceerd konden worden. Al snel werden deze producten enorm gewild in de wijde omgeving en staat Agerola vandaag de dag nog steeds bekend om smaakvolle kazen zoals caciocavallo, ricotta en fiordilatte die dagelijks in de zuivelfabrieken in dit gebied worden geproduceerd. Naast de zuivelproducten zijn ook de vleeswaren erg geliefd. Denk aan salami, pancetta, ham, worst, guanciale (wangspek) en capocollo (varkensnek).

Andere producten die tot de specialiteiten van Agerola worden gerekend, zijn onder andere pane biscotto, brood dat twee keer wordt gebakken. Met wat water wordt het brood zacht gemaakt en vormt met de toevoeging van wat tomaatjes, olie en tonijn een frisse zomerse salade.

Proeven van de rijke smaken die Agerola te bieden heeft kan door aan te schuiven in een van eetgelegenheden die de gemeente rijk is. Ook wanneer je bijvoorbeeld bij de salumeria een broodje met lekkers laat beleggen voor onderweg kom je in aanraking met de lokale specialiteiten aangezien alle winkels gebruikmaken van verse lokale producten.

Je kunt ook deelenemen aan de Culinair Agerola-tour! Tijdens deze tour laat ik je kennismaken met een aantal van deze traditionele hapjes en specialiteiten en leer je meer over de herkomst van deze producten. Daarnaast word je volledig ondergedompeld in de gastvrije sfeer van deze berggemeente en krijg je te zien wat Agerola nu zo bijzonder maakt en laat ik je een aantal mooie plekjes in de omgeving zien. Meer informatie over de Culinair Agerola-tour of om te boeken, kan via deze link.

Gastvrijheid en pure rust

Waar het rondom het centrale plein in Bomerano vaak een komen en gaan van toeristen is en ook de frazione San Lazzaro onder vakantiegangers geliefd is, zijn andere delen van de gemeente een stuk rustiger. In Agerola zijn er inmiddels veel b&b’s en vakantiehuizen te vinden, toch krioelt het hier niet van de toeristen. Gevestigd in gebouwen die verspreid tussen landerijen zijn opgetrokken, baad je hier in complete rust. De meeste accommodaties worden beheerd door inwoners van Agerola zelf, die een tweede woning tot vakantiehuis of b&b hebben omgetoverd. Met vogels die vrolijk hun lied zingen, een loeiende koe in de verte en een kudde geiten die over de weg voorbij trekt, krijg je hier een heel andere kant van Agerola te zien. Je krijgt een kijkje in het leven van deze berggemeente waar de inwoners bovendien enorm gastvrij en vriendelijk zijn.

Inmiddels zijn ze in dit gebied wel gewend aan toeristen. Ze hebben er plezier in om mensen van buitenaf goed op weg te helpen en ervoor te zorgen dat zij zich hier welkom voelen. Kijk niet vreemd op wanneer je spontaan door een vreemdeling een lift krijgt aangeboden of wanneer de accommodatie-eigenaar dagelijks huisgemaakt lekkers of producten van eigen land komt brengen. Ook in de winkeltjes zijn ze altijd in voor een praatje en geven ze je bijna altijd het gevoel alsof ze je al jaren kennen. Je wordt voorzien van een lading tips van zaken die je zeker moet zien, doen en proeven in Agerola en het is niet ongebruikelijk om een kopje koffie aangeboden te krijgen. Deze vorm van oprechte gastvrijheid en vriendelijkheid is voor de meeste Agerolesi heel normaal en zonder bijbedoelingen.

Tips voor Agerola

Wanneer je van plan om je onder te dompelen in het moois dat Agerola te bieden heeft, tip ik een aantal fijne plekken en adressen waar je kennismaakt met de onvervalste sfeer en pure smaken van deze berggemeente hoog boven de Amalfikust.

Il Sentiero degli Dei

De trekpleister van Agerola mag natuurlijk niet ontbreken bij de tips voor deze gemeente. De wandelroute il Sentiero degli Dei mag tot de populairste wandelroute van het gebied worden gerekend en is zonder meer de moeite waard. De wandeling begint in het Bomerano en eindigt in Positano, met een totale afstand van ongeveer negen kilometer. Op een hoogte van bijna zeshonderd meter boven zeeniveau kun je ver onder je verschillende dorpjes van de Amalfikust zien liggen en op heldere dagen het eiland Capri. De route bestaat uit zowel goed onderhouden paden als uit lastige, steile stukken met rotsen waar enigszins wat geklommen moet worden. Wanneer je last hebt van hoogtevrees of duizeligheid, is deze route dan ook niet aan te raden.

Punto Ristoro Sentiero degli Dei

Wanneer je naar Agerola trekt voor il Sentiero degli Dei, maak dan een stop bij Caffè degli Dei. Deze bar bevindt zich aan het begin van de wandelroute en is niet te missen. Je kunt neerstrijken op het terras om de dag te beginnen met een schuimige cappuccino en een warme cornetto of vraag naar de mogelijkheden voor een hartig ontbijt. Met eieren, pancetta en geroosterd brood kun je met een goed gevulde maag op stap. Start en eindig je de wandeling in Bomerano of verblijf je in de omgeving, dan is dit een geschikte plek om later op de dag aan te schuiven voor een smakelijke pasta of een aperitivo met borrelplank gevuld met heerlijke lokale producten.   

La Fattoria del Castello

Bij La Fattoria del Castello (Via Antonio Coppola, 84) in frazione San Lazzaro strijk je neer om een goed gevuld plankje met lokaal lekkers te bestellen. De geserveerde kazen worden bereid met koemelk die door het bedrijf zelf wordt geproduceerd en ook de andere producten komen van ondernemers uit de eigen gemeente. De smaken van de producten zijn puur en intens. Ook maak je kennis met verrassende combinaties. Zo wordt er bij de kaas een jam van pere pennate gepresenteerd, een perenjam wat een typisch product is voor Agerola. Bij de borrelplank kan een drankje niet ontbreken en heb je keuze uit diverse wijnen en ambachtelijk bereide bieren.

Pizzeria ai Galli

Waneer je trek hebt in een pizza, schuif dan aan bij Pizzeria ai Galli (Via Galli, 45) waar ze zonder twijfel de beste pizza van Agerola bakken. Bij Pizzeria ai Galli bereiden ze authentieke Napolitaanse pizza’s met dunne bodem en hoge maar luchtige rand. Op de menukaart vind je naast de klassieke varianten ook seizoenspizza’s waar enkel de omschrijving je al het water in de mond doet lopen. Het deeg wordt belegd met producten van lokale ondernemers, wat in combinatie met het perfect bereide deeg een goddelijke traktatie oplevert.

Bij locals is de pizzeria ook enorm geliefd en zit het er elke avond zo goed als vol. Het is daarom aan te raden om te reserveren.

Castello Lauritano

Op een panoramisch puntje zijn de ruïnes van het Castello Lauritano te vinden. De overblijfselen van het voormalige woonhuis van de rijke familie Lauritano zijn zelf niet te bezoeken, maar het uitkijkpunt dat zich aan de voet van het huis bevindt is de klim meer dan waard. Aan je voeten strekken zich de groene terrassen van de kust zich uit tot aan zee, is de kleurrijke haven van Amalfi vanaf hier goed te zien en is recht tegenover je het Santuario di Maria Santissima Avvocata boven Maiori te herkennen. Het groen van de omgeving dat wordt afgewisseld met witte huisjes en wordt aangetikt door de blauwe zee, maken dit tot een spectaculair uitkijkpunt dat vooral tegen zonsondergang een nóg kleurrijker plaatje oplevert.

Parco Colonia Montana

Het Parco Colonia Montana bevindt zich in de frazione San Lazzaro en is een geliefde plek bij bruidsparen voor het schieten van foto’s. In het verleden was dit gebied eigendom van generaal Avitabile die hier graag ter ontspanning kwam paardrijden. Op de ruïnes van zijn palazzo werd gedurende de fascistische periode een gebouw uit de grond gestampt waar jongeren onder het fascistische regime tijdens de zomermaanden verbleven. Van het oorspronkelijke gebouw zijn enkel nog de ruïnes overgebleven, wel zijn er twee reliëfs uit die tijd bewaard gebleven waarop de Regia Aereonautica Militare en de Corpo degli Alpini staan afgebeeld, te zien op de gevel van het huidige gebouw.

Het park is verder vrij eenvoudig, het is vooral het uitzicht dat aan verschillende kanten de show steelt. Enerzijds kijk je uit op huizen en het groen van Agerola, op andere punten ontvouwt zich het  panorama op de kust met ver onder je plaatsen als Conca dei Marini, Furore en schittert het eiland Capri verderop in zee.

Belvedere di Paipo

In località Paipo vind je onder de bergkam Monte Tre Calli een geweldig uitkijkpunt waar je even stil van wordt. Het uitkijkpunt wordt gekenmerkt door een altaar van de Madonna del Riposo en openbaart zich daarachter een weids en adembenemend uitzicht op de kust. De op elkaar gestapelde huizen van Positano zijn nog net te zien waarna het heuvel- en rotsachtige landschap zich verder uitstrekt tot het uiterste puntje van het Sorrentijns schiereiland, Punta Campanella. Achter dit puntje verschijnt het eiland Capri in beeld terwijl anderzijds het kleine Procida te herkennen is. Een sprookjesachtig en betoverend uitkijkpunt dat tijdens zonsondergang nog net even iets magischer is.

Klik hier voor de locatie van het uitkijkpunt op Google Maps of zie onderstaande kaart.

Fior d’Agerola

Bij Fior d’Agerola worden de heerlijkste kazen geproduceerd. Gennaro Fusco begon in 1840 met het maken van kazen die al snel zeer gewild waren in de hele omgeving. De kennis van het kaasmaken werd van vader op zoon (of in dit geval: zonen) overgedragen. Met een vleugje moderne techniek worden hier nog steeds volgens authentiek methoden producten als fior di latte, ricotta, gerookte provola en boter gemaakt. Voorzien van een intense smaak laten ze je bij Fior d’Agerola middels deze producten kennis maken met de rijkdom van dit gebied.

Waar slapen in Agerola

Wanneer je je volledig wilt onderdompelen in de geuren, kleuren en sferen van deze gemeente hoog boven de Amalfikust, is het aan te raden om een overnachting te boeken. Ingeklemd tussen het groen van de bergen baad je hier in complete rust. Ik tip een aantal accommodaties waar je van een fijn verblijf geniet en bovendien proeft van de gastvrijheid van de Agerolesi.

Terramia

In het hoger gelegen gedeelte Pianillo kun je overnachten bij Terramia. De woning is recent volledig gerestaureerd. Ze beschikken over verschillende kamers, waarvan de meeste zijn uitgerust met een keuken. Daarnaast is er een ruim terras waar je op een zonnebedje naar de groene bergen en de zee kunt turen en volledig tot rust kunt komen. Gastvrouw Anna woont op een steenworp afstand van de accommodatie en komt gasten geregeld verblijden met huisgemaakte limoncello of producten die rechtstreeks uit eigen tuin komen.

De dichtstbijzijnde bushalte ligt op een kleine tien minuten lopen. Het plein van Bomerano, waar het startpunt van het Pad van de Goden zich bevindt, ligt op ongeveer twintig minuten wandelen.

Voor meer informatie over de accommodatie en de beschikbaarheid, neem een kijkje op Booking.com of stuur een mail naar Anna’s dochter Maria: mariastaiano90@gmail.com.

Residence Eden

Residence Eden is een klein paradijs en ligt eigenlijk nét in Furore, maar je wandelt vanaf hier in twintig minuten naar het centrum van Bomerano. Gezien de ligging is het dus een prima uitvalsbasis om zowel Agerola beter te leren kennen als van de schoonheid van de Amalfikust te genieten. De accommodatie wordt gerund door de gastvrije Rosa en haar man, die samen elke ochtend met een grote glimlach het uitgebreide ontbijt op het schitterende terras serveren. Het terras biedt een prachtig uitzicht op de kust en schittert in de verte het eiland Capri. Met vrolijk gekleurde bloemen die de rand van het terras sieren, zorgt deze setting er ongetwijfeld voor dat je net even iets meer tijd neemt om je ontbijt te nuttigen.

De accommodatie heeft twee kamers en twee appartementen, daarnaast is er nog een lager terras met zonnebedjes. Hier kun je rust alle pracht in je opnemen en heerlijk ontspannen. Daarnaast is er een zwembad waar je het zonnen af kunt wisselen met een verfrissende duik.

Kijk voor meer informatie over de accommodatie en de beschikbaarheid op Booking.com of op de website. 

Astra Rooms

Astra Rooms is een vrij nieuwe accommodatie en wordt beheerd door dezelfde eigenaren als Residence Eden, dat op een steenworp afstand ligt. De kamers hebben een frisse inrichting en allemaal een eigen terras waar je aan een tafeltje met een aperitief van de rust van de groene omgeving kunt genieten. Het centrum van Bomerano ligt op ongeveer vijftien minuten lopen en stap je hier op de bus om bijvoorbeeld de Amalfikust te verkennen.

Voor meer informatie over de accommodatie en de beschikbaarheid kun je een kijkje nemen op Booking.com.

Agriturismo Nonno Tobia

Wanneer je de lokale gezelligheid echt goed wilt ervaren, verblijf dan bij Agriturismo Nonno Tobia. Met kamers die in een landelijke en rustieke stijl zijn ingericht, logeer je bij Tobia en Maria daadwerkelijk in het huis van locals. De accommodatie heeft een mooie buitenruimte met veel schaduwrijke plekken,  een terras, zonnebedjes en een zwembadje voor wat verkoeling. In de ochtend wordt er een uitgebreid ontbijt geserveerd met huisgemaakt lekkers, in de avond ben je meer dan welkom om aan te schuiven voor het diner dat wordt bereid met producten van eigen land. Deze locatie is ideaal om de kust en de rest van de omgeving te verkennen, maar ook om een dagje in rust in de tuin te relaxen.

Camping Beata Solitudo

Liefhebbers van kamperen kunnen terecht bij Beata Solitudo. De camping bevindt zich tussen het groen van de bergen in de frazione San Lazzaro waar je je tentje op kunt zetten of de camper kunt parkeren. Daarnaast zijn er bungalows beschikbaar en er is een jeugdhostel. Het hostel bevindt zich op de tweede verdieping van het gebouw dat voorheen fungeerde als paardenstal voor de eerder genoemde generaal Avitabile. Beata Solitudo is een van de weinige campings in de omgeving van de Amalfikust en hiermee dus de ideale oplossing voor kampeerders.

Zie Booking.com voor meer informatie over de tarieven of neem een kijkje op de website.

Bereikbaarheid

De gemeente Agerola is vanuit verschillende plaatsen te bereiken. Met de auto ben je er het snelst. Het hebben van een auto is erg prettig wanneer je besluit in Agerola te verblijven, maar niet per se noodzakelijk. Met het openbaar vervoer kom je ook in Agerola terecht, al is het zo nu en dan even puzzelen. Ik zet hieronder op een rij hoe je het makkelijks vanuit verschillende plaatsen Agerola met het openbaar vervoer bereikt.

Vanuit Napels

Vanuit Napels vertrekken er dagelijks meerdere Sita-bussen richting Agerola met als eindbestemming Amalfi. Vanaf Varco Immacolatella, gelegen tussen de twee havens in Napels, vertrekt er een directe bus die verschillende stops maakt in diverse frazioni en vervolgens helemaal doorrijdt naar Amalfi. Een andere optie is om vanaf dezelfde locatie de bus richting Gragnano te nemen, uit te stappen bij de eerste halte in Gragnano op de Via Castellammare en daar wachten op de bus naar Agerola.

Zoals aangegeven is het af en toe puzzelen om uit te vogelen welke bus je het beste kunt nemen zodat bij een overstap de bussen op elkaar aansluiten. De tijden van de bus kun je terugvinden via deze link. Heb je moeite om het schema goed uit te lezen voor het plannen van je reis? Stuur mij dan gerust een mailtje, ik kijk graag met je mee.

Vanuit Salerno en Amalfikust

Vertrek je vanuit Salerno, dan kun je de bus of veerboot naar Amalfi nemen waar de Sita-bus naar Agerola vertrekt. De Sita-bus vanuit Amalfi gaat onregelmatig en sluit niet altijd aan op de aankomsttijden van de boten en bussen. Een alternatief is de dienst die veerbootmaatschappij Travelmar aanbiedt van april tot eind oktober. Je betaalt iets meer voor je bootticket zodat je in Amalfi in de shuttlebus kunt stappen die je naar Bomerano brengt. Je vindt het ticket op de website van Travelmar door bij de bestemming ‘Agerola Sentiero‘ te selecteren. Deze zelfde dienst is overigens ook te gebruiken om de verschillende frazioni van de gemeente Tramonti te bereiken.

Vanuit Sorrento

Besluit je om vanuit Sorrento naar Agerola te gaan, dan heb je drie opties.

De eerste optie is om vanaf het station van de Circumvesuviana in Sorrento op de Sita-bus naar Amalfi te stappen. Wanneer je een dagkaart hebt, kun je uitstappen bij Bivio Lone, net voor Amalfi. Aan de andere kant van de weg kun je wachten op de bus naar Agerola. Controleer hiervoor wel eerst dienstregeling om te voorkomen dat je lang moet wachten. Uitstappen bij deze splitsing is iets wat ik overigens in het hoogseizoen afraad. De bus vertrekt namelijk vaak al vol vanuit Amalfi en de kans bestaat dat deze dan niet bij de halte stopt.  Ik adviseer om te blijven zitten tot het eindpunt in Amalfi waar vervolgens ook weer de bus naar Agerola vertrekt.

De tweede optie is om in Sorrento op de Circumvesuviana te stappen en uit te stappen bij de halte Via Nocera in Castellammare di Stabia. Vanaf hier is het een kleine tien minuten lopen naar de halte op de Viale Europa waar de Sita-bus naar Agerola stopt.

De derde optie is om vanuit de haven van Sorrento de boot naar Amalfi te nemen. In het hoogseizoen vertrekken er dagelijks meerdere boten van de maatschappijen NLG en Alilauro die naar Amalfi varen. In Amalfi stap je vervolgens op de Sita-bus naar Agerola.

Reisgids Amalfikust

De beste tips en bijzondere verhalen heb ik gebundeld in de digitale reisgids 100 tips voor de Amalfikust. Hierin neem ik je mee naar de schitterende Amalfikust en deel ik mijn persoonlijke tips zodat ook jij de magie van dit gebied kunt ervaren. Van leuke adressen voor een heerlijke koffie tot verhalen waar je de ziel van de Amalfikust daadwerkelijk leert kennen. Daarnaast vind je een hoop extra informatie die goed van pas kan komen. Opties voor het openbaar vervoer, de mooiste stranden en tip ik een aantal heerlijke accommodaties.  

Booking.com

Bezoek je Procida, proef dan zeker van de lekkernijen die het eiland te bieden heeft. De eilandkeuken is veelal gebaseerd op de Napolitaanse keuken, waar zo nu en dan een eigen draai aan wordt gegeven, afhankelijk van de producten die de eilandbewoners voor handen hebben. Hoewel de link met het vasteland sterk is, kent Procida toch een groot aantal culinaire specialiteiten waarmee zij zich weet te onderscheiden. Om het eiland en haar bewoners beter te leren kennen, mogen deze specialiteiten tijdens een bezoek aan Procida daarom niet ontbreken.

Visgerechten

Een groot deel van de economie van het eiland is afhankelijk van de visserij, een beroep dat onlosmakelijk is verbonden met Procida. Het zal je dan vast niet verbazen dat er tal van visgerechten tot de lokale specialiteiten worden gerekend. In elk restaurant prijken talloze gerechten op de kaart die worden bereid met vis die wordt gevangen rondom het eiland. Dit doen de vissers met behulp van een paranza, een traditioneel vissersbootje dat je op en rond het eiland op veel plekken tegenkomt. Het aanbod is daarom afhankelijk van wat de vissers die dag hebben binnengehaald.

Tot de absolute eilandklassiekers die je geregeld op de kaart tegenkomt, behoren onder meer de spaghetti ai ricci di mare (pasta met zee-egel), spaghetti con le cannochie (spaghetti met kreeftjes), luveri al sale (zeebrasem die in zout wordt gekookt en op smaak wordt gebracht met citroen, knoflook en peterselie), calamari alla procidana (inktvis die wordt gevuld met een mengsel van onder andere brood, eieren, Parmezaanse kaas en pecorino), paccheri totani e peperoni verdi (pasta met pijlinktvis en groene peper), palamita con erbette (bonito, familie van de makreel) en spaghetti con alici, pomodorini e pecorino (spaghetti met ansjovis, tomaatjes en pecorino). Welk gerecht je tijdens een verblijf op het eiland ook probeert, verser dan de vis op Procida kan bijna niet en dat is honderd procent smullen geblazen.

Coniglio alla procidana

Net als op het buureiland Ischia weten ze ook op Procida op smakelijk wijze een konijn te bereiden. Het recept van de coniglio alla procidana dateert hoogstwaarschijnlijk uit de Bourbon-periode, toen de koninklijke familie het eiland Vivara had omgevormd tot jachtreservaat waar onder andere wilde konijnen rondhuppelden.

Bij de bereiding is de vuistregel dat het konijn niet meer dan een kilo en honderd gram mag wegen, een regel die door lokale chefs nog altijd in acht wordt genomen. Het vlees wordt op een laag vuur gekookt in een traditionele terracotta pan. Hier worden lokale trostomaatjes, knoflook, rozemarijn, olijfolie en een scheut witte wijn aan toegevoegd. Het levert een heerlijk zacht en goed gekruid stukje vlees op dat rijk is aan de smaken die het eiland te bieden heeft.

Lingua di bue

Een absolute eilandspecialiteit die je moet hebben geprobeerd, is de lingua di bue. Het is een luchtig gebakje dat bestaat uit twee lagen bladerdeeg met daartussen een frisse citroencrème. De vorm doet denken aan een tong, wat de naam van deze delicatesse verklaart. De eerste lingua werd gebakken door Pasquale Mazziotti van de historische Bar Roma in Marina Grande en groeide al snel uit tot een geliefd gebakje. Bij Bar Roma toveren ze nog steeds dagelijks meerdere ladingen lingua’s uit de oven en is dé aangewezen plek om deze lekkernij te proeven. Naast de klassieke variant met citroencrème zijn er inmiddels nog een aantal andere varianten bijgekomen. Je kunt je ook tegoed doen aan een warme lingua met banketbakkersroom of met een chocoladevulling.

Citroenen

De kustgebieden in Campania staan bekend om de grote citroenen die in allerlei gerechten worden verwerkt. Aan de Amalfikust zijn terrassen gevuld met deze vruchten, ook het Sorrentijns schiereiland is ermee bezaaid. Op Procida kom je de geurige citroen ook in groten getale tegen. Iedereen met een stuk grond heeft wel een aantal bomen waar het natuurlijke goud aan de takken bungelt. De middelgrote citroenen van Procida hebben als bijnaam limoni di pane, broodcitroenen. Deze benaming dankt zijn naam aan het witte gedeelte direct onder schil dat enorm sponsachtig is en wat weg lijkt te hebben van een stuk brood. De citroenen hebben een heerlijk intense geur en het sap heeft een verfrissend zure smaak. Zowel het sap als de citroen zelf wordt in talrijke gerechten verwerkt: vlees of vis dat met vers geperste sap op smaak wordt gebracht of een salade met grof gesneden stukken citroen, knoflook, ui en olijfolie. Ook wordt de citroen simpelweg in plakjes gesneden om direct, zonder toevoeging van andere ingrediënten, op te worden gesmikkeld. De citroenen van het eigen land worden ook voor de bereiding van huisgemaakte desserts gebruikt, wat een absolute smaakmaker is. En niet te vergeten, leveren de vruchten ook een zeer smakelijke limoncello op.

Fogliolì

Naast de inmiddels wereldberoemde limoncello, zag er een ander product op Procida het levenslicht waar ook een hoofdrol voor de citroen is weggelegd. Waar voor de limoncello de schil van de citroen essentieel is, vormen voor deze unieke likeur de citroenbladeren de basis. De likeur draagt de toepasselijke naam Fogliolì, een verwijzing naar de citroenbladeren waarmee het drankje wordt gemaakt.

De Fogliolì-likeur ontstaat door citroenbladeren in alcohol te weken, samen met wat citroenschillen. Wanneer de bladeren zijn geplukt, moeten deze binnen een paar uur al in de alcohol liggen om het beste resultaat te kunnen garanderen. Het eindresultaat is een vloeistof met een gele gloed die net iets transparanter is dan de klassieke limoncello. Bij het drinken van de likeur overheerst de typerende smaak van citroenblad maar er is ook een vleugje citroenschil waar te nemen. Fogliolì is een mix tussen het zuur van de citroen en het bittere van de bladeren, wat een perfecte match blijkt te zijn. Doordat er in verhouding minder suiker aan het geheel wordt toegevoegd dan aan limoncello, behoudt de likeur zijn bittere en kruidige smaak.

Reisgids

Met de digitale reisgids Procida – Parel in de Golf van Napels (2022) heb je alle informatie op zak om het beste uit een bezoek aan deze kleurrijke parel te halen. Ik deel hierin mijn persoonlijke tips voor het eiland waar ik lang geleden mijn hart aan heb verloren. Heerlijke plekken waar je kunt proeven van de eilandspecialiteiten, verborgen plekjes en unieke uitkijkpunten heb ik allemaal in de reisgids verzameld. Je vindt bovendien handige informatie die goed van pas kan komen, zoals de bereikbaarheid en het openbaar vervoer en ik tip een aantal fijne accommodaties wanneer je langer dan een dag op het eiland wilt verblijven. Daarnaast heb ik een mooie wandelroute uitgestippeld waarin ik een aantal van mijn favoriete hoogtepunten heb verwerkt.

Meer tips voor Procida zijn te vinden in onderstaande artikelen:

• Procida: Parel in de Golf van Napels
• Waarom je het eiland Procida absoluut moet bezoeken
• Conosci Procida – Muzikale liefdesverklaring aan de Italiaanse Culturele Hoofdstad 2022
• Fogliolì: de citroenbladlikeur van Procida
• Waar slapen op het eiland Procida

Booking.com